Điện Biên TV - Khoảng từ tháng 9 cho đến tháng 3 là thời điểm Thủy điện Sơn La tích nước. Đây là mùa nước nổi ở Mường Lay và cũng là thời điểm lý tưởng để địa phương này đón du khách trong và ngoài tỉnh. Thị xã Mường Lay đã có nhiều cách làm để trở thành địa điểm du lịch lý tưởng của tỉnh Điện Biên.

Sau khi trung tâm hành chính tỉnh lỵ Lai Châu (nay là Điện Biên) chuyển về TP. Điện Biên Phủ thì, thị xã Mường Lay là 1 đơn vị hành chính cấp huyện nhỏ cả về địa lý và dân cư. Mường Lay càng nhỏ hẹp hơn khi vùng đất này lại phải nhường chỗ cho đại công trình Thủy điện Sơn La. Có lẽ chưa từng có một thị xã nào phải di dời phần lớn dân số như ở Mường Lay để phục vụ cho một công trình thủy điện quốc gia.

Hơn 4 nghìn hộ dân, trong đó phần lớn là dân tộc Thái đã phải di dời chỗ ở vì dòng điện của Tổ quốc.
Chính bởi sự kiện này đã làm nên diện mạo của Mường Lay hôm nay  - một thị xã nhỏ nằm trong một thung lũng hẹp, dài, nơi ngã ba giao cắt của sông Đà, sông Nậm Na và suối Nậm Lay. Qua bao cuộc đổi dời và từ khi thực hiện chủ trương tái định cư để nhường đất cho lòng hồ Thủy điện Sơn La, diện mạo của thị xã nhỏ này như “lột xác” trở thành đô thị hiện đại với phố nhà sàn đặc trưng; là chốn ngao du hấp dẫn của Điện Biên nói riêng và của Tây Bắc nói chung.

Mường Lay sông nước với Lễ hội Đua thuyền đuôi én đặc sắc được tổ chức hàng năm.

Nhận thấy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, sau khi ổn định cuộc sống cho nhân dân sau tái định cư, lần đầu tiên vào năm 2015, cho đến nay thị xã Mường Lay đã duy trì Lễ hội Đua thuyền đuôi én vào những ngày đầu năm mới dương lịch. Lễ hội Đua thuyền đuôi én vừa tái hiện lại lịch sử hình thành, tập quán định cư, sản xuất của đồng bào Thái trắng bao đời nay gắn với dòng sông Đà vừa là không gian văn hóa tái hiện những điệu múa, câu hát dân ca, tiếng đàn tính tẩu cho đến văn hóa ẩm thực. Qua nhiều năm tổ chức, Lễ hội Đua thuyền đuôi nén đã trở thành điểm hẹn văn hóa đầu năm thu hút đông đảo người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đến với Mường Lay.

Ông Ngôn Ngọc Khuê, Bí thư Thị ủy Mường Lay, cho biết: “Lễ hội Đua thuyền đuôi én là hoạt động thường niên, khôi phục và phát triển văn hóa dân tộc ở thị xã Mường Lay. Trong không khí đầu năm, thường là ngày mùng 1 tổ chức Lễ hội Đua thuyền đuôi én. Năm nay (2023) là năm đầu tiên thị xã phối hợp tổ chức Giải vô địch các CLB Dù lượn quốc gia - là bước ở đầu của du lịch Mường Lay.”

Như ông Ngôn Ngọc Khuê - Bí thư thị ủy Mường Lay nhận định, việc tổ chức Lễ hội Đua thuyền đuôi én năm 2023 kết hợp với Giải vô địch các CLB Dù lượn quốc gia lần thứ 3 đã mở ra bước khởi đầu mới cho du lịch Mường Lay. Bởi qua sự kiện này, các vận động viên đến từ khắp mọi miền của đất nước sẽ được biết đến về một Mường Lay xinh đẹp và chính họ sẽ là những sứ giả mang hình ảnh, con người, cảnh sắc thiên nhiên quảng bá đến nhiều nơi.

Giải vô địch các CLB Dù lượn quốc gia lần thứ 3 lần đầu tiên được tổ chức tại Mường Lay thu hút đông đảo các VĐV và du khách.

“Trước tiên, phải nói là mình khá bất ngờ về sự phát triển của Mường Lay. Vì mình có suy nghĩ đây là nơi có nhiều đồng bào thiểu số. Thứ hai, là mình cảm thấy rất ấm áp vì tình cảm người dân ở đây. Mình có ở homestay và được trải nghiệm các món ăn dân tộc, rất là ngon. Chắc phải quay lại đây nhiều lần nữa.” - chị Thiên Hương, CLB Dù lượn Hà Nội, chia sẻ cảm nhận khi tới Mường Lay.

Theo thống kê, hiện nay thị xã Mường Lay có trên 30 hộ gia đình đủ điều kiện phát triển dịch vụ homestay. Thị xã đã quan tâm mở các lớp tập huấn kỹ năng để các gia đình phục vụ du khách chu đáo nhất. Cùng với đó, tại các bản, các nhóm gia đình đã liên kết cùng thực hiện nhiều dịch vụ để phục vụ du khách như ăn uống, trải nghiệm văn hóa văn nghệ. Tất cả các dịch vụ đều hướng tới tiêu chí là mến khách, chu đáo, đậm đà bản sắc dân tộc.

“Mình rất thích về Tây Bắc nói chung và Mường Lay nói riêng. Mình đến đây được gặp bà con, được tham gia Llễ hội Đua thuyền đuôi én và thưởng thức những món ăn mang đậm hương vị đặc trưng của đồng bào nơi đây. Mình rất hài lòng!” - anh Đàm Quốc Huy, du khách đến từ Bắc Ninh, chia sẻ.

Tới Mường Lay du khách còn được trải nghiệm văn hóa ẩm thực đặc sắc của đồng bào Thái trắng cư ngụ nơi vùng đất ngã ba sông!

Thị xã Mường Lay là nơi trên có núi, dưới có sông đã cho những đặc sản từ thiên nhiên tươi ngon, cùng với sự tinh tế, cầu kỳ, tài hoa của những người con dân tộc Thái đã hình thành nền văn hóa ẩm thực riêng biệt. Hương vị ẩm thực Mường Lay không thể thiếu cá tôm làm gỏi, cá nướng, cá canh chua; gà, vịt mọ; rêu đá nướng; xôi ngũ sắc, bánh khẩu xén. Đây cũng chính là một trong những yêu số giúp Mường Lay thu hút khách du lịch.

Mường Lay -  thị xã mênh mang sông nước lòng hồ Thủy điện Sơn La. Là nơi quần cư và cũng là thủ phủ của người Thái, ngành Thái trắng. Đến Mường Lay, du khách không chỉ được du ngoạn lòng hồ ngắm cảnh, tham quan các mô hình nuôi cá lồng bè, trải nghiệm đánh bắt thủy sản cùng đồng bào mà còn rất nhiều điều thú vị để khám phá.

Mường Lay tuy là thị xã nhỏ, người dân chỉ quần cư chủ yếu bên bờ hồ thủy điện nhưng có đến 3 di tích, di sản cấp quốc gia như: Nhà tù Lai Châu, Nghệ thuật xòe Thái, lễ hội Kin Pang Then. Đã đến Mường Lay, không thể bỏ qua dinh thự một thời xa hoa bậc nhất vùng Tây Bắc của “vua Thái” Ðèo Văn Long ở đỉnh Pú Vạp cao hơn 1.000m so với mực nước biển. Mường Lay đẹp nhất vào mùa nước nổi, khoảng từ tháng 9 đến tháng 3! Đây là thời điểm lý tưởng nhất cho du khách đến với mảnh đất nơi ngã ba sông./.

Hoàng Giang - Huy Long/DIENBIENTV.VN