Điện Biên TV - Sẽ là thiếu sót nếu ai đó có dịp về với vùng đất ngã ba sông Mường Lay của tỉnh Điện Biên mà không được thưởng thức Khẩu Xén, hay Khẩu Chí Chọp, 2 loại bánh thơm ngon nức tiếng của vùng đất xứ Mường Trôi.

Đồng bào Thái trắng ở thị xã Mường Lay vốn nổi tiếng về sự khéo léo trong chế biến ẩm thực, những món ăn mang đậm bản sắc văn hóa riêng có của dân tộc mình.

Đến Mường Lay mỗi độ Tết đến, xuân về, khắp các bản làng ở đây lại rộn ràng nhịp chày giã Khẩu Xén và Chí Chọp, hai loại bánh cổ truyền mà đồng bào Thái trắng thường làm để đãi khách, hoặc làm quà biếu người thân và bạn bè phương xa.

Cũng tương tự như bánh chưng của người Kinh, bánh chưng gù của đồng bào dân tộc Thái đen, hay bánh dày của đồng bào Mông, thì Khẩu Xén và Khẩu Chí Chọp là món ăn không thể thiếu, để bày trên mâm cỗ ngày Tết của đồng bào Thái trắng để cúng tế tổ tiên.

Khẩu Chí Chọp được làm từ thứ gạo nếp ngon nhất, dẻo nhất trong vùng.

Khẩu Chí Chọp được làm từ thứ gạo nếp ngon nhất, dẻo nhất trong vùng. Gạo ngâm qua đêm để ráo nước rồi cho vào chõ đồ thành xôi. Khi xôi nguội cán mỏng, phơi khô, sau đó có thể rán rồi sử dụng.
Khẩu Chí Chọp có 3 màu chính là trắng, tím và cam, đây là màu sắc của gấc và lá nếp, nên luôn đảm bảo an toàn khi sử dụng.

Còn Khẩu Xén là loại bánh làm từ gạo nếp hoặc sắn, sau khi say thành bột, ngâm ủ vài tiếng cho bột mềm, rồi đưa vào chõ đồ. Khi xôi chín cho thêm vừng, trứng gà ta, đường hoặc muối rồi đưa vào cối giã nhuyễn. Tiếp đó những người phụ nữ khéo tay sẽ dùng con lăn để dàn bánh thành miếng mỏng, để bánh se lại, rồi cắt theo hình thù tùy theo ý thích. Khẩu Xén sau đó đem hong gió hoặc phơi nắng nhẹ, vì khẩu xén khi khô rất giòn sẽ gẫy nát.

Bánh Khẩu Xén được làm bởi đôi tay khéo léo của những phụ nữ Thái trắng.

Khẩu Xén hay Khẩu Chí Chọp giờ đây không chỉ là món ăn trong những ngày lễ Tết, mà đã trở thành hàng hóa bán trên thị trường. Những năm qua, chính quyền các cấp ở thị xã Mường Lay đã tích cực vào cuộc, thành lập các tổ hợp tác và xây dựng mô hình “Nhóm duy trì mô hình làm bánh Khẩu Xén” theo hình thức liên kết sản xuất, để gắn kết các hộ làm khẩu xén và khẩu chí chọp đơn lẻ vào hoạt động có tổ chức, trên cơ sở đó nhằm góp phần tạo thêm nhiều việc làm, từng bước nâng cao thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân hậu tái định cư.

Tổ hợp tác làm bánh Khẩu Xén và Khẩu Chí Chọp tại xã Lay Nưa, hiện tại đã thu hút được hơn 10 gia đình tham gia làm việc theo nhóm liên kết, nên năng suất và sản lượng vì thế mà cũng tăng lên đáng kể; đồng thời còn được chính quyền và nhiều tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội từ tỉnh đến cơ sở chủ động tìm thị trường tiêu thụ.

Khẩu Xén và Khẩu Chí Chọp được công nhận là sản phẩm Ocop 3 sao của tỉnh Điện Biên, được du khách tin dùng lựa chọn làm quà mỗi khi đến Mường Lay.

Bên cạnh đó, máy nghiền bột chạy điện cũng được chính quyền địa phương đầu tư kinh phí hỗ trợ các tổ hợp tác và nhiều hộ gia đình làm khẩu, từng bước thay thế cho những chiếc cối giã thủ công trước đây, qua đó đã góp phần làm giảm bớt sức người trong sản xuất. Từ món ăn trong đời sống hàng ngày, bánh Khẩu Xén hay Khẩu Chí Chọp giờ đã được làm quanh năm.

Câu chuyện “được mùa mất giá” hay “giải cứu nông sản” thường xảy ra, mà nguyên nhân chính là hoạt động sản xuất không gắn với thị trường. Chính vì thế, chính quyền các cấp ở thị xã Mường Lay coi chương trình mỗi xã một sản phẩm là cơ hội để xác định được sản phẩm chủ lực của địa phương. Tiến tới đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, tiếp thị, giới thiệu sản phẩm thông qua các hội chợ thương mại trong và ngoài tỉnh, cũng như liên kết với các hệ thống siêu thị để tiêu thụ sản phẩm khẩu xén, khẩu chí chọp cho người dân. Hiện nay 2 sản phẩm này đã được công nhận là sản phẩm Ocop 3 sao của tỉnh.

Mùa xuân này, mời bạn lên với vùng đất nơi ngã ba sông - Mường Lay, để ngắm cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng. Và chắc chắn rằng khi đó, những người dân Mường Lay giàu lòng hiếu khách, cũng sẽ nhiệt tình mời quý vị nếm thử và chỉ cho bạn cách làm khẩu xén, hay khẩu chí chọp, những sản vật đậm đà hương vị quê hương xứ Mường Trôi này./.

Bùi Quang – Huy Long/DIENBIENTV.VN