Điện Biên TV - 90 - 90 - 90 là mục tiêu cuối cùng mà Liên hợp quốc đặt ra để hướng đến kết thúc đại dịch AIDS trên thế giới. Cụ thể, phấn đấu đến năm 2020, 90% người nhiễm HIV được biết tình trạng HIV của bản thân; 90% số người biết tình trạng HIV được điều trị liên tục bằng thuốc ARV và 90% người điều trị ARV duy trì được lượng HIV dưới ngưỡng ức chế. Để thực hiện được mục tiêu này, một trong những giải pháp được đề cao là tổ chức xét nghiệm HIV tại cộng đồng. Giải pháp này hiện đang được Bộ Y tế triển khai thí điểm tại 5 tỉnh, thành phố trên cả nước, trong đó có Điện Biên.

Ở tỉnh Điện Biên, mô hình xét nghiệm HIV tại cộng đồng đã và đang được triển khai thí điểm tại 4 xã của huyện Điện Biên gồm: Thanh Chăn, Phu Luông, Nà Nhạn và xã Núa Ngam. Mô hình thí điểm được bắt đầu thực hiện từ quý 4 năm 2015 và sẽ kéo dài đến hết quý 3 năm 2017. Mục đích sâu xa của mô hình là nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS, giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV; tạo cho mọi người dân tiếp cận nhiều hơn, gần hơn với các dịch vụ dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS. Đây cũng là cách để nâng cao hiệu quả trong việc phát hiện sớm người nhiễm HIV.     

Ông Hoàng Xuân Chiến, Giám đốc Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS - Sở Y tế cho biết: "Trong năm 2015, Bộ Y tế đã lựa chọn tỉnh Điện Biên là một trong 5 tỉnh để triển khai thí điểm thực hiện mục tiêu 90 - 90 - 90. Để đạt được mục tiêu này, tỉnh ta phải triển khai đồng bộ, toàn diện các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh, đặc biệt hướng về tuyến xã, phường và thôn, bản. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh chúng tôi đang thí điểm mô hình tại huyện Điện Biên do 20 y tá bản tham gia. Trước khi thực hiện nhiệm vụ cụ thể, các y tá thôn, bản đã được tập huấn các kiến thức về tư vấn, xét nghiệm HIV; sau đó trực tiếp tham gia tư vấn, xét nghiệm HIV cho các đối tượng có nguy cơ cao tại bản."

Mô hình xét nghiệm HIV tại cộng đồng đã và đang được triển khai thí điểm tại 4 xã của huyện Điện Biên

Cũng theo ông Hoàng Xuân Chiến, việc xét nghiệm HIV tại cộng đồng rất phù hợp với đặc thù của tỉnh. Do phần lớn nhân dân là ở các bản vùng cao, vùng biên giới, lại chủ yếu làm nương rẫy, xa nhà. Thực hiện xét nghiệm HIV theo mô hình này, khách hàng sẽ dễ tiếp cận hơn với dịch vụ và dễ theo dõi, nắm được tình hình khách hàng, hạn chế số người nhiễm HIV bị mất dấu. Ngoài ra, còn nhiều tiện ích khác đối với khách hàng khi tiếp cận với mô hình này.     

Chị Lò Thị Tiên, người dân xã Thanh Chăn, huyện Điện Biên chia sẻ: "Tôi bị dẫm phải kim tiêm ở ruộng. Sợ bị nhiễm HIV nên làm xét nghiệm. Bây giờ lại có y tá về tận nhà làm nên không phải đến tận huyện để làm, đỡ phải đi lại nhiều, không mất thời gian, không tốn kém gì. Rất tiện lợi."

Mô hình này được áp dụng chủ yếu cho nhóm có nguy cơ cao nhiễm HIV như: Người nghiện chích ma túy, vợ/chồng/con hoặc bạn tình của người nhiễm HIV, phụ nữ bán dâm... Ngoài ra, mọi người dân có nhu cầu xét nghiệm HIV tự nguyện đều có thể tiếp cận với dịch vụ này. Sau khi làm test thử nhanh tại cộng đồng, khách hàng được đọc kết quả ngay tại chỗ. Các kết quả có phản ứng với test sẽ được chuyển mẫu đến Trung tâm y tế huyện để xét nghiệm theo quy trình và sẽ được cán bộ y tế trực tiếp đem trở lại nơi lấy mẫu máu hoặc Trạm y tế xã sau một ngày, chậm nhất là một tuần. Những trường hợp có kết quả dương tính được tư vấn đầy đủ hơn về kết quả của mình; đồng thời tư vấn cho người nhà biết cách chăm sóc người bệnh, để họ tự giữ gìn cho bản thân, gia đình và cộng đồng. Mặt khác, họ cũng được trung tâm giữ bí mật tuyệt đối. Toàn bộ hoạt động tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng đều được triển khai thông qua mạng lưới y tế thôn, bản. Hiện toàn huyện Điện Biên đã có 20 y tá thôn bản được tập huấn về tư vấn và kỹ thuật làm xét nghiệm đang tham gia mô hình này.

Sau hơn 2 tháng tỉnh Điện Biên thực hiện thí điểm xét nghiệm HIV tại cộng đồng trên địa bàn huyện Điện Biên, đội ngũ y tá thôn bản đã tiếp cận được trên 500 khách hàng; trong đó hơn 400 khách hàng đã tự nguyện làm test thử tại cộng đồng. Qua đó, phát hiện mới được 14 trường hợp nhiễm HIV. Toàn bộ số mới được phát hiện đều đã được tư vấn, chăm sóc và đang điều trị ARV. Phấn đấu thực hiện mục tiêu 90 - 90 - 90 trên địa bàn tỉnh theo đúng kế hoạch./.

Lê Dung - Minh Hòa