Nghiện hút, tù tội, đói nghèo và lạc hậu do ma túy gây ra đang hàng ngày bủa vây, dồn đồng bào Hà Nhì nơi biên giới vào tình trạng không lối thoát.
 
Ở nơi cực Bắc của Tổ quốc, gần 20 năm qua, người dân bản U Ní Chải, xã Dào San, huyện biên giới Phong Thổ, tỉnh Lai Châu bị cơn “bão” ma túy hoành hành.

Bản U Ní Chải là nơi sinh sống của gần 230 hộ, với hơn 700 nhân khẩu đồng bào Hà Nhì. Từ trung tâm xã Dào San, huyện Phong Thổ về U Ní Chải chỉ mất 10 phút đi bằng xe máy, nhưng bản dường như xa ngoài tầm tay, bởi đẩy lùi đói nghèo và tệ nạn ma túy nơi đây là việc làm  khó đối với cấp ủy, chính quyền địa phương.
 

70 - 80% người nghiện ở U Ní Chải là nam thanh niên

Không khó để nhận biết thực trạng nghiện hút ở bản U Ní Chải khi đến đây vào mùa làm nương. Từ đầu bản đến cuối bản, thanh niên trong độ tuổi từ 18 đến 45 ngồi tụ tập ở các ngả đường, mỏm đá. Họ chẳng làm gì, ngồi túm năm, tụm ba với gương mặt đờ đẫn, hốc mắt thâm quầng. Hễ cứ người lạ vào bản là họ tản mát bỏ chạy và không muốn tiếp cận.

Do đa phần đàn ông, thanh niên nghiện hút ma túy, nên cuộc sống mưu sinh của hầu hết các gia đình trong bản nhiều năm nay phải dồn trên đôi vai trĩu nặng của những người phụ nữ.

Ông Vũ Tuấn Anh, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Dào San cho biết: “Tỷ lệ người nghiện trong bản Hà Nhì (U Ní Chải) chiếm khoảng 70 - 80% là thanh niên. Từ đầu năm đến nay, đã có khoảng 12 - 15 trường hợp độ tuổi từ 18 - 40 chết, sốc, nhiễm các bệnh nhiễm trùng cơ hội do ma túy đem lại. Chương trình cai nghiện Methadone đã được triển khai tại xã từ năm 2015, nhưng ở bản Hà Nhì cứ hết mùa làm nương rẫy họ lại đi làm ăn xa bên Trung Quốc nên tỷ lệ cai nghiện thành công cũng chưa được như mong muốn”.
 

Những gia đình có liên quan đến ma túy không được xét hộ nghèo

Ma túy xuất hiện ở bản U Ní Chải từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ban đầu, người dân trong bản chỉ hút thuốc phiện từ nguồn tự cung, tự cấp do nhà trồng được. Từ khi nhà nước cấm trồng thuốc phiện, thanh niên trong bản ra ngoài làm ăn, bắt đầu tiếp cận với heroin rồi du nhập về bản.

Số lượng người nghiện ở bản dần được trẻ hóa và tăng nhanh theo hàng năm. Đến nay, chưa có con số thống kê chính xác về số người nghiện tại bản Ú Ní Chải, nhưng theo chính quyền địa phương, gia đình nhiều có tới 3 – 4 người nghiện.

Ông Ma A Lủ, Phó Chủ tịch UBND xã Dào San cho biết: Tình trạng nghiện ma túy ở U Ní Chải không chỉ kéo theo đói nghèo, lạc hậu, mà còn gây mất an ninh trật tự khi trộm cắp ngày càng gia tăng. Do thiếu thuốc, nên trong bản nhà nào hễ hở ra cái gì cũng bị các đối tượng nghiện lấy mất. Không chỉ trộm lợn, trộm gà và đồ dùng gia đình, gần đây một số đối tượng còn thực hiện cướp giật công khai tại chợ phiên Dào San.

Ông Ma A Lủ nói: “Bản Hà Nhì là một trong những điểm bản nóng bỏng nhất của xã về tệ nạn xã hội. Hiện nay độ tuổi thanh niên từ 18 - 20 tuổi tương đối phức tạp. Thống kê của xã thì bản có khoảng 300 người nghiện, chủ yếu là từ 18 - 45 tuổi. Năm 2015, chúng tôi đi rà soát hộ nghèo, Trưởng bản thông báo những hộ nào có người nghiện hút và buôn bán thuốc phiện cho dù có nghèo đến mấy cũng không cho vào hộ nghèo, nên cả bản chỉ được 7 hộ là nằm trong diện hộ nghèo”.
 

Đồng bào Hà Nhì ở bản đang rơi vào tình cảnh không lối thoát do ma túy

Cũng do nghiện ma túy nên đàn ông ở bản U Ní Chải trên 50 tuổi còn sống nay chỉ đếm trên đầu ngón tay. Chất lượng dân số của bản ngày càng giảm, kéo theo là các hệ lụy cho thế hệ trẻ trong tương lai.

Để từng bước đẩy lùi ma túy, thời gian qua, các lực lượng như Đồn Công an, Đồn Biên phòng, Trạm Y tế cũng đã phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức cai nghiện bằng thuốc Methadone, cai nghiện tập trung tại cộng đồng và ra quân truy quét, ngăn chặn việc buôn bán ma túy, tuy nhiên kết quả đạt được không cao.

Thống kê của chính quyền địa phương, hiện bản U Ní Chải còn tới 7 tụ điểm chính và nhiều điểm bán lẻ ma túy chưa được triệt phá.

Trung tá Vàng A Lầu, Chính trị viên Đồn Biên phòng Dào San cho biết: “Ở U Ní Chải, trước đây chủ yếu một số người già hút thuốc phiện. Nhưng trong 3 – 4 năm trở lại đây, xu hướng thanh thiếu niên mới lớn, hầu như bỏ học hết, mắc vào các tệ nạn hút hít. Cho đến nay, trong bản có khoảng 50 - 60% số thanh niên trẻ sử dụng ma túy. Đồn Biên phòng cũng đã phối hợp với các lực lượng đứng chân trên địa bàn để tổ chức tuyên truyền, cai nghiện cho các đối tượng, nhưng sau một tháng đi kiểm tra thì hầu như không cai được”.

“Cơn bão” ma túy đang hoành hành bản U Ní Chải, từng ngày cướp đi của người dân cả vật chất lẫn tinh thần. Tương lai của thế hệ trẻ nơi đây rồi sẽ ra sao, phải làm gì cứu họ? Đây là những câu hỏi đau đáu cần lắm sự vào cuộc của các cấp chính quyền, cùng cơ quan chức năng huyện Phong Thổ và tỉnh Lai Châu./.

Theo VOV