Điện Biên TV - Mường Chà là một huyện vùng cao có địa hình phức tạp với nhiều núi cao. Nhiều năm qua, vụ canh tác chính của đồng bào vẫn là vụ mùa. Tuy nhiên, với sự quan tâm đầu tư các công trình thủy lợi của nhà nước, chính sách khuyến khích khai hoang, hỗ trợ kỹ thuật của khuyến nông trong những năm gần đây diện tích canh tác vụ đông xuân của huyện đã tăng lên đáng kể. Mặc dù vậy trong thực tế sản xuất vụ đông xuân bà con nông dân vẫn gặp không ít những khó khăn.

Việc sản xuất lúa đông xuân trên địa bàn huyện Mường Chà vẫn gặp không ít khó khăn. Xuất phát từ đặc thù của huyện vùng cao thiếu nước sản xuất trong vụ đông xuân

Vụ đông xuân được bà con nông dân huyện Mường Chà bắt đầu sản xuất từ cuối tháng 12 và đầu tháng 1 hàng năm. Vào thời điểm này, hầu hết các diện tích có thể canh tác được lúa đông xuân đã được bà con xuống giống, nhiều diện tích trà lúa sớm đã bắt đầu được tỉa dặm. Đây cũng là một vụ sản xuất quan trọng trong năm của bà con nông dân bởi việc canh tác 2 vụ góp phần giúp các hộ gia đình cải thiện đáng kể nguồn thu nhập. Tuy nhiên, việc sản xuất lúa đông xuân trên địa bàn huyện Mường Chà vẫn gặp không ít khó khăn. Xuất phát từ đặc thù của huyện vùng cao thiếu nước sản xuất trong vụ đông xuân nên chỉ những diện tích nào chắc chắn đảm bảo được nước tưới bà con nông dân mới làm đất và xuống giống gieo trồng. Trong năm 2014, mưa lũ đã làm hư hại 8 công trình thủy lợi và vùi lấp khoảng 30 ha diện tích canh tác lúa trên địa bàn huyện, gây ảnh hưởng không nhỏ tới việc sản xuất. Vụ đông xuân 2015 này, theo kế hoạch toàn huyện Mường Chà gieo cấy 256 ha, tăng 1 ha so với năm 2014 và tăng tới 8 ha so với năm 2013. Ông Đào Trọng Hải – Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Mường Chà cho biết: Đối với huyện Mường Chà việc diện tích lúa đông xuân có tăng qua các năm đã là một kết quả đáng mừng bởi chỉ riêng việc cố gắng duy trì các diện tích đã canh tác cũng gặp rất nhiều khó khăn. Quỹ đất sản xuất hạn hẹp, nhiều khu vực thiếu nước trầm trọng trong khi đó các công trình thủy lợi đã được đầu tư xây dựng chỉ đáp ứng một phần nhỏ nhu cầu tưới tiêu. Trong số 12 xã, thị trấn của huyện chỉ có 8 xã, thị trấn có thể canh tác lúa đông xuân. Trong đó, các xã có diện tích lớn nhất là Mường Tùng 86 ha , Mường Mươn 41 ha, Na Sang 45 ha, còn lại một số xã có diện tích không đáng kể như Ma Thì Hồ 10 ha, Sa Lông 6 ha.
Bên cạnh những khó khăn về quỹ đất, nước sản xuất, thời điểm xuống giống gieo trồng vụ lúa đông xuân thường vào thời kỳ chính đông các đợt rét đậm, rét hại thường xuyên xảy ra gây thiệt hại cho các diện tích lúa. Thực tế sản xuất cho thấy, trong mấy năm gần đây, trên địa bàn huyện Mường Chà đều có diện tích lúa đông xuân phải gieo cấy lại do ảnh hưởng của thời tiết. Ngoài ra, trong vụ đông xuân mặc dù sâu bệnh và dịch hại được đánh giá là ít hơn so với vụ mùa nhưng khi xuất hiện thì gây hại rất lớn ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất và sản lượng lúa. Xã Mường Mươn, một trong những xã có diện tích canh tác chiêm xuân lớn trong huyện. Ông Lò Văn Lún chủ tịch UBND xã Mường Mươn cho biết: Trong 3 năm trở lại đây diện tích canh tác lúa đông xuân của xã được duy trì ổn định với trên 41 ha. Năng suất trung bình đạt khoảng 47 tạ/ha bằng với năng suất bình quân chung của huyện. Tuy nhiên trong thực tế, sản xuất vụ lúa đông xuân ở địa phương thường bị sâu bệnh gây hại đã ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng lúa đông xuân trên địa bàn

Đội ngũ cán bộ khuyến nông huyện thường xuyên xuống cơ sở hướng dẫn nhân dân áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật vào sản xuất, hưỡng dẫn bà con cách phòng chống các bệnh, dịch hại lúa

Xác định rõ tầm quan trọng của việc sản xuất lúa vụ đông xuân cũng như những khó khăn trong sản xuất.Những năm qua, huyện Mường Chà đã thực hiện nhiều giải pháp để tăng diện tích, nâng cao năng suất, sản lượng và hiệu quả kinh tế từ sản xuất lúa đông xuân. Trong đó, chỉ đạo phòng nông nghiệp, trạm khuyến nông tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nhân dân gieo cấy đúng khung lịch thời vụ. Thông thường vụ lúa đông xuân tại huyện Mường Chà được tiến hành gieo cấy làm 3 đợt trong đó chủ yếu là trà lúa sớm và trà chính vụ còn lại trà lúa muộn chỉ chiếm diện tích rất nhỏ chủ yếu là các diện tích không chủ động được nước tưới. Việc gieo cấy đúng khung lịch đóng vai trò quan trọng bởi sẽ hạn chế được những ảnh hưởng của thời tiết bất lợi, mặt khác sẽ đảm bảo lịch sản xuất cho vụ mùa diễn ra ngay sau khi thu hoạch lúa đông xuân. Một yếu tố quan trọng khác được chú ý là việc chọn giống lúa. Trong vụ đông xuân năm nay các giống được bà con nông dân đưa vào sản xuất chủ yếu vẫn là Bắc thơm, lúa lai nhị ưu 838, lúa nghi hương 2308.v.v. đây là những giống lúa phù hợp với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng của địa phương và cho năng suất ổn định. Song song với đó, đội ngũ cán bộ khuyến nông thường xuyên xuống cơ sở hướng dẫn nhân dân áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Nếu như trước đây việc bón các loại phân cho ruộng lúa là việc hoàn toàn xa lạ hoặc chỉ bón một loại phân thì nay, bà con nông dân ở nhiều thôn, bản đã biết bón phối hợp các loại phân theo tỷ lệ được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn. Việc bón lót phân chuồng, phân xanh để tăng dinh dưỡng cho đất cũng được nhiều bà con nông dân thực hiện. Đặc biệt việc cày ải, chọn, ngâm ủ giống và thực hiện các biện pháp chống rét đậm, rét hại cho các diện tích trà lúa sớm đã có nhiều cải thiện so với trước. Cùng với đó, công tác phòng chống các loại bệnh, dịch hại trên lúa cũng được phổ biến rộng rãi tới bà con nông dân các xã có diện tích canh tác lúa đông xuân. Qua thực tế một số vụ sản xuất gần đây các loại bệnh, dịch hại thường xuất hiện tại địa phương là tập đoàn rầy, bệnh đạo ôn lá, sâu đục thân, bọ xít hôi dài, ốc bươu vàng.v.v. Mặc dù diện tích gây hại không lớn nhưng nếu không phòng trừ kịp thời sẽ lan rộng và ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng của lúa.

Trong thực tế diện tích sản xuất lúa đông xuân của huyện Mường Chà chỉ bằng 30% so với diện tích sản xuất lúa mùa. Nhiều diện tích canh tác 1 vụ vẫn có thể chuyển sang canh tác 2 vụ nếu được đầu tư các công trình thủy lợi phù hợp, đảm bảo nước tưới tiêu. Đó sẽ là mục tiêu phấn đấu của huyện Mường Chà trong những năm tiếp theo nhằm tăng diện tích lúa sản xuất 2 vụ. Còn trong thời gian trước mắt, cụ thể là trong vụ đông xuân, huyện sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động nhân dân tập trung chăm soc các trà lúa đã gieo trồng. Phấn đấu đạt năng suất trung bình 48,6 tạ/ ha, sản lượng trên 1.200 tấn, qua đó góp phần nâng tổng sản lượng lượng thực toàn huyện năm 2015 lên trên 14.200 tấn, lương thực bình quân đầu người 331 kg/người/năm.

    Chu Linh – Ngọc Bích