Điện Biên TV - Chỉ 5 năm về trước, Na Cô Sa được biết đến là vùng đất biệt lập với các khu dân cư khác. Có thể nói lúc đó Na Cô Sa sở hữu nhiều cái không: không đường, không chợ, không điện lưới quốc gia và không thông tin. Cuộc sống của người dân vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, đó chỉ là câu chuyện của nhiều năm về trước, giờ đây đến Na Cô Sa mọi sự đã đổi thay một cách nhanh chóng, diện mạo bản làng đã khởi sắc, cuộc sống của người dân từng bước được nâng lên.
    
Chúng tôi còn nhớ như in những ngày đầu đặt chân đến vùng đất nhiều gia khó nhưng lại có một cái tên khá lạ, nghe như tiếng nước ngoài Na Cô Sa. Đó là khoảng thời gian cuối năm 2008, khi chúng tôi cùng lãnh đạo Phòng Giáo dục huyện Mường Nhé đến để tìm hiểu về cuộc sống của những cô giáo đã hy sinh cả tuổi thanh xuân của mình mang cái chữ cho con em đồng bào các dân tộc nơi đây. Để đến được Na Cô Sa chúng tôi đã phải đi bộ từ trung tâm xã Quảng Lâm mất hơn 7 giờ vượt qua nhiều cánh rừng, khe suối và nhiều con dốc. Thời điểm đó Na Cô Sa là một cụm bản của xã Quảng Lâm, và được biết đến là một vùng đất nằm biệt lập với các khu dân cư khác trong vùng. Có thể hình dung về mảnh đất này khi đó, là: mọi sự liên lạc, giao lưu của người dân là đi bộ; cơ sở vật chất phục vụ cho phát triển kinh tế hầu như không có gì; cả vùng chỉ có duy nhất một điểm trường; đời sống vật chất và tinh thần của người dân vô cùng khó khăn, cả vùng không có một chiếc xe máy hay phương tiện nghe nhìn gì. Có lẽ không thể kể hết những khó khăn vất vả mà vùng đất Na Cô Sa ngày đó và tất nhiên là trước đó. Năm 2009, thực hiện Nghị định 17 của Chính Phủ về chia tách và thành lập một số xã thuộc huyện Mường Nhé, xã Na Cô Sa chính thức được thành lập. Đến năm 2013, sau khi chia tách và điều chỉnh địa giới hành chính theo Quyết định 25 của Thủ Tướng Chính phủ, Na Cô Sa thuộc huyện Nậm Pồ. Xã  có diện tích tự nhiên trên 12 nghìn ha và trên 2.300 nhân khẩu.

Na Cô Sa giờ đã không còn nhiều cái không như trước.

Giờ đây, đến với vùng đất Na Cô Sa mọi thứ đã thay đổi một cách nhanh chóng. Một thay đổi mà bất kỳ ai đến Na Cô Sa đều có thể nhận thấy rõ là: hệ thống giao thông đã được Đảng và Nhà nước đầu tư mở mới; các tuyến đường liên bản cơ bản được hoàn chỉnh, việc đi lại đã dễ dàng hơn rất nhiều, chiếc xe máy đã không là xa lạ đối với người dân nơi đây. Nếu trước kia Na Cô Sa là một vùng đất nằm biệt lập với các khu dân cư khác, thì nay chuyện đó đã không còn bởi giao thông đã làm cho Na Cô Sa gần hơn, thông tin liên lạc đã khá thuận lợi, 100% các bản của xã đã được phủ sóng điện thoại di động. Người dân đã bắt đầu tiếp cận với các phương tiện thông tin hiện đại.  
    
Nếu những năm trước Na Cô Sa như một vùng đất hoang sơ, cả vùng chỉ có duy nhất một công trình nước sinh hoạt được Nhà nước đầu tư; sản xuất của người dân phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên, manh mún, lạc hậu, sản phẩn nông nghiệp làm ra chỉ để phục vụ cuộc sống; việc đưa các giống cây, con mới hầu như không có, năng suất đạt thấp; vào những ngày giáp hạt cả vùng nhà nào cũng bị thiếu đói. Tuy nhiên, từ khi chia tách và thành lập, xã Na Cô Sa đã được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư khá đồng bộ cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Chỉ tính từ năm 2010 đến nay, xã được đầu từ gần 200 tỷ đồng xây dựng trường lớp học, hệ thống thủy lợi, đường dân sinh liên bản, nước sinh hoạt. Đặc biệt, trong năm 2012, xã đã được đầu tư xây dựng hệ thống điện lưới quốc gia. Hiện các bản Na Cô Sa 1, 2, 3 và Huổi Thủng 1, 2, 3, đơn vị thi công đang tiến hành lặp đặt đường dây hạ thế, chỉ trong quý I năm 2014 sẽ tiến hành đóng điện. Có đường, có điện, có trường học, đây thật sự là một điều mơ ước và chính là điều kiện thuận lợi giúp đồng bào dân tộc của xã Na Cô Sa trong việc sinh hoạt, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Con em các dân tộc của xã được học tập trong điều kiện tốt hơn nhiều so với 5 năm trước đây.

Một trong những thay đổi mang tính đột phá của của vùng đất nhiều gian khó này chính là hệ thống giáo dục. Từ một địa phương mọi cơ sở vật chất phục vụ cho việc học tập và giảng dạy chỉ là tạm bợ, đội ngũ giáo viên còn thiếu, việc học tập của con em vẫn chưa được người dân quan tâm. Đến nay, Na Cô Sa có hệ thống giáo dục khá hoàn chỉnh, các lớp học mầm non đã có mặt tại những điểm bản. Nhận thức của đồng bào dân tộc về việc học tập của con em đã được nâng lên. Ông Trần Văn Triệu, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Na Cô Sa, cho biết: Những năm trước, việc huy động học sinh ra lớp là điều vô cùng khó khăn với đội ngũ giáo viên của nhà trường. Nhiều em học sinh, các thầy cô giáo phải đến 4 - 5 lần mới gặp được phụ huynh để vận động cho đi học. Đã nhiều giáo viên đến vận động gia đình cho con đi học không được người dân ủng hộ mà còn phản đối. Tuy nhiên, từ khi được Đảng và Nhà nước đầu tư cơ sở vật chất khang trang cùng với những chính sách khuyến khích, vận động học sinh ra lớp, nhận thức của người dân về việc học tập của con em đã quan tâm hơn. Việc học tập đã trở thành phong trào của con em các đồng bào dân tộc nới đây.
    
Cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế đang được đầu tư, người dân đã dần thay đổi phương thức làm ăn; đời sống vật chất và tinh thần của người dân đang được cải thiện, đó là những đổi thay mà chúng tôi cảm nhận được sau hơn 5 năm trở lại với vùng đất Na Cô Sa nhiều gian khó. Vùng đất hoang sơ nay thật sự đang chuyển mình.
    
Mặc dù vậy, Na Cô Sa vẫn là một vùng đất khó khăn, tình trạng dân di dịch cư diễn ra khá phức tạp; cơ sở hạn tầng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội còn thiếu; đời sống vật chất của đại bộ phận người dân còn nhiều khó khăn; tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 85%; hoạt động của bộ máy chính quyền chưa thật sự hiệu quả. Đây thực sự là những khó khăn, thách thức mà Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Na Cô Sa sẽ phải vượt qua.

Chia tay với mảnh đất nhiều gian khó Na Cô Sa, chúng tôi mang trong mình với rất nhiều niền tin vào tương lai. Một trong những niềm tin đó là Na Cô Sa sẽ nhanh chóng chuyển mình tạo một điểm nhấn về một bức tranh vùng nông thôn của núi rừng Tây Bắc.

Duy Linh - Anh Tuấn