Điện Biên TV - Đã từ lâu, chợ phiên Tả Sìn Thàng là một nét sinh hoạt văn hóa không thể thiếu của nhân dân cụm xã phía Bắc ở huyện vùng cao Tủa Chùa. Ngoài mục đích mua bán, trao đổi hàng hóa, chợ phiên còn là nơi để gặp gỡ, giao lưu văn hóa và là nơi để các chàng trai, thiếu nữ khi đến tuổi cập kê kết bạn giao duyên. Ai đã từng một lần ghé thăm, hẳn sẽ không thể quên được nét đặc sắc của phiên chợ nơi đây.

Chợ phiên Tả Sìn Thàng là 1 trong 2 phiên chợ lùi độc đáo ở huyện vùng cao Tủa Chùa. 6 ngày 1 phiên, chợ thường họp vào ngày Tý và ngày Hợi.

Chợ phiên Tả Sìn Thàng là 1 trong 2 phiên chợ lùi độc đáo ở huyện vùng cao Tủa Chùa. 6 ngày 1 phiên, chợ thường họp vào ngày Tý và ngày Hợi. Đến hẹn lại lên, để đến được chợ, khi những con chim rừng còn chưa cất tiếng hót, những giọt sương mai vẫn còn đọng trên lá và mặt trời còn đang lẩn khuất sau lưng núi, thì những người dân các xã: Sín Chải, Trung Thu, Tả Phìn, Tả Sìn Thàng và Lao Xả Phình đã tất bật chuẩn bị xuống chợ. Men theo những con đường mòn lẫn giữa rừng đá tai mèo, hay trên những còn đường dải nhựa uốn lượn bên sườn núi xúng xính xuống chợ từ tinh mơ. Trong làn sương mờ của buổi sớm, chợ phiên Tả Sìn Thàng đã rất đông người tập trung. Những chàng trai, cô gái đã kịp nhận ra nhau; những lu cở gùi đầy hàng hóa đã được đặt xuống để bày bán. Hàng hóa được bày bán đơn giản trên tàu lá chuối rừng, hoặc tấm vải mưa; những con lợn, con dê được cột quanh gốc cây; những con gà hay những bó rau, quả bí được bà con cần trên tay đứng bán ngay trong chợ.

Với người vùng cao, đi chợ phiên là thói quen và nếp sinh hoạt không thể thiếu trong đời sống. Người đến chợ cũng đa dạng, đủ mọi thành phần dân tộc, ở nhiều lứa tuổi khách nhau, từ những em bé chỉ vài tháng tuổi say sưa ngủ trên lưng mẹ, đến những cụ già lưng đã còng, tóc bạc trắng. Gia đình nào sản xuất, chăn nuôi được sản vật gì thì mang sản vật đó xuống chợ bán. Từ những tấm áo, tấm khăn thổ cẩm; rượu mông pê hay những loại nông cụ sản xuất, gia cầm, gia súc tự gieo trồng, tự chăn nuôi đến những loại rau củ được trồng trên nương, thu hái từ rừng xuống đều trở thành hàng hóa tại chợ phiên. Người dân coi đây là mặt hàng để trao đổi, để làm quen với nhau nên tại chợ phiên Tả Sìn Thàng, người bán không nói thách, người mua cũng không trả giá, thuận mua, vừa bán. Người đi chợ phiên Tả Sìn Thàng còn coi đây là nơi để gặp gỡ, để giao lưu, để gặp lại những người bạn cũ; khoe với nhau bộ váy áo thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Biết bao phiên chợ qua đi, nhiều cặp vợ chồng đã nên duyên từ những phiên chợ độc đáo như vậy.  

Chị Sùng Thị De, thôn Trung Thu, xã Trung Thu, huyện Tủa Chùa chia sẻ: "Bản thân tôi nếu không bị ốm thì chợ phiên nào cũng đi. Trước đây gặp được chồng tôi cũng từ chợ. Nhiều gia đình trong bản có vợ, có chồng cũng do gặp nhau từ chợ phiên này. Bây giờ thanh niên thì không giống trước nữa, nhưng mà ngày chợ phiên chúng nó cũng rủ nhau đi chơi chợ từ sớm lắm."

Hàng hóa được bày bán tại chợ chủ yếu là do người dân tự làm ra và mang xuống trao đổi, mua bán

Nhiều thế hệ đồng bào người Mông, người Dao, người Xạ Phang sinh ra, trưởng thành trên cao nguyên đá tai mèo Tả Sìn Thàng, nhưng cũng không ai biết chợ phiên được hình thành tự bao giờ. Những bậc cao niên nhất ở đây đều nói: Ngay từ khi được sinh ra, đã được nghe ông bà mình kể về những phiên chợ, để rồi tuần nào họ cũng háo hức chờ ngày phiên chợ họp để xuống chợ. Chợ phiên Tả Sìn Thàng chính là bức tranh thu nhỏ, thể hiện những nét văn hóa truyền thống độc đáo của cộng đồng người dân các xã phía Bắc ở huyện Tủa Chùa. Dù cuộc sống ngày càng phát triển nhưng chợ phiên Tả Sìn Thàng vẫn giữ được sự độc đáo riêng biệt. Người dân coi phiên chợ như một điểm vui chơi, nên đã thu hút được đông đảo du khách đến tìm hiểu, để được hòa mình vào không gian đặc sắc ấy.

Ông Hạng A Náng, Bí thư Đảng ủy xã Tả Sìn Thàng, huyện Tủa Chùa cho biết: "Có chợ rất thuận lợi cho bà con để giao thương hàng hóa từ xã này sang xã khác, từ huyện này đến huyện kia. Không riêng người dân Tả Sìn Thàng mà có cả người dân huyện Sìn Hồ (Lai Châu) đều vào đây mua bán trao đổi hàng hóa."

Chợ phiên tan, dù đã quen từ lâu hay chỉ mới gặp thì những người đến chơi chợ đều hẹn phiên chợ tới gặp lại. Những hình ảnh rất dễ bắt gặp trên những tuyến đường từ chợ trở về các thôn, bản vùng cao đó là cảnh người phụ nữ cầm ô che cho chồng nằm ngủ ngay vệ đường. Họ không lấy đó làm buồn, vì chồng có quá chén, cũng chỉ vì được gặp nhiều bạn, được quý mến nên mới say. Chợ phiên Tả Sìn Thàng, dù chỉ đến một lần nhưng bạn sẽ cảm nhận được nét văn hóa mang đậm bản sắc của đồng bào vùng cao, cảm nhận được tình người, qua sự giao lưu nồng ấm và sẽ nhớ mãi không khí chợ phiên nơi cao nguyên đá Tủa Chùa./.

Bùi Quang - Bùi Tiến