Các chuyên gia kinh tế cho rằng, cơ sở áp thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt mà Bộ Tài chính đưa ra vẫn chưa thuyết phục.
 
Tại Hội thảo về góp ý đề xuất sửa đổi một số điều của 5 luật thuế do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức sáng 14/9, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đặt ra nhiều câu hỏi về đánh giá tác động của Bộ Tài chính liên quan đến đề xuất sửa đổi một số điều của 5 luật thuế, trong đó có thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế tiêu thụ đặc biệt.
 

Người tiêu dùng Việt Nam đang phải "gánh" nhiều loại thuế, phí (Ảnh minh họa)

Không nên chỉ nhằm vào tăng thu

Bà Phạm Chi Lan đặt vấn đề: Bộ Tài chính đã làm đánh giá tác động, vậy kết quả tác động đó thế nào? Vì giải trình như Bộ đã đưa ra trong các văn bản thì chưa biết sau khi điều chỉnh 5 luật thuế thì tăng thu ngân sách bao nhiêu?

Theo bà Lan, có rất nhiều vấn đề mà Bộ Tài chính chưa làm rõ. Chẳng hạn như việc tăng thu có bền vững không, hay 2019 lại điều chỉnh tiếp. Tác động của việc sửa 5 luật thuế này sẽ như thế nào đối với doanh nghiệp (DN), người dân và nền kinh tế?

Ngành nào bị ảnh hưởng nhiều nhất? Sửa 5 luật thuế này có phù hợp chính sách phát triển các ngành không?

Bà Phạm Chi Lan nêu rõ, việc đánh giá tác động của việc sửa 5 luật thuế này nếu do Bộ Tài chính thực hiện thì khó đảm bảo tính khách quan. "Đánh giá tác động phải do những đơn vị độc lập. Chứ hiện nay chỉ nhằm tăng thu mà nói tác động thì không thể nào khách quan được", bà Phạm Chi Lan thẳng thắn phát biểu.
 

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan phát biểu tại Hội thảo

Chuyên gia kinh tế này cũng cho rằng, cân đối ngân sách bền vững không chỉ dựa trên thu. Bội chi, thâm hụt cao là do chi tiêu, đầu tư bất hợp lý, Nhà nước không sử dụng hiệu quả nguồn lực, phân bổ không hợp lý… Bên cạnh đó, hiện nay các loại phí "nhiều kinh khủng" khiến chi phí đầu vào, gánh nặng hành chính cộng lại rất lớn và "đổ vào đầu" người dân. Do đó, nếu nói đến tính hệ thống, đồng bộ của thuế thì Bộ Tài chính cần nhìn tất cả các khía cạnh đó, bà Phạm Chi Lan góp ý.

TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR)  đồng tình với ý kiến của bà Phạm Chi Lan. Ông Thành cho rằng, việc người dân phản ứng với những đề xuất sửa đổi thuế là rất rõ ràng.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Thành, sửa thuế là chiến lược bảo vệ, cơ cấu lại nguồn thu, nhưng còn nhiều vấn đề khác chưa được quan tâm. Vẫn còn nhiều khoản chi ngoài ngân sách hoặc những khoản chi cho các hội, đoàn chưa được đánh giá và điều chỉnh cách hợp lý.

Tránh tình trạng thuế phí chồng thuế phí

Tại Hội thảo, đại diện Hiệp hội Bia rượu và nước giải khát Việt Nam (VBA) cũng muốn Bộ Tài chính lý giải khoa học, thuyết phục các cơ sở áp thuế đối với DN.

Bộ Tài chính mong muốn điều chỉnh thuế VAT tăng từ 10% lên 12% đối với nước giải khát. Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với DN sản xuất nước ngọt là 10%, và đánh thêm thuế suất thuế VAT áp dụng cho đường tăng từ 5% lên 6%.

Báo cáo của VBA cho hay, nếu dự thảo luật được ban hành, giá các sản phẩm nước giải khát trên thị trường sẽ tăng khoảng 12%, ảnh hưởng đến việc tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, chi phí sản xuất sẽ tăng lên do mức tăng thuế suất VAT áp dụng cho đường.

Một trong những nội dung dành được sự quan tâm của các đại biểu tại Hội thảo là đề xuất áp thuế VAT đối với quyền sử dụng đất.

Dự thảo luật đề nghị bỏ quy định chuyển quyền sử dụng đất không chịu thuế GTGT để chuyển sang chịu thuế GTGT với mức thuế suất thông thường 10% và sửa đổi bỏ quy định giá tính thuế GTGT đối với hoạt động kinh doanh BĐS được trừ giá chuyển quyền sử dụng đất hoặc tiền thuê đất phải nộp ngân sách nhà nước.

Ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó TGĐ dịch vụ tư vấn thuế Deloitte Việt Nam cho rằng đây là một nội dung có tác động khá lớn đến toàn xã hội nhưng chưa đảm bảo điều kiện về pháp lý đưa ra.

Vì VAT bản chất là thuế đánh trên giá trị gia tăng thêm của hàng hoá dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Khi nhìn nhận như vậy, quyền sử dụng đất theo Luật Thương mại không được xem là hàng hoá thông thường.

Bản chất quyền sử dụng đất là quyền về pháp lý, tương tự hàng loạt quyền khác như quyền sở hữu trí tuệ, quyền mua bán ngoại tệ... vốn không nằm trong đối tượng chịu thuế VAT.

Đại diện từ Deloitte Việt Nam lập luận: Đất là tài sản của Nhà nước, chỉ cho phép người sử dụng đất sử dụng, định đoạt (chuyển nhượng, tặng, cho...), và được coi là "tài sản đặc biệt" không được sản xuất, lưu thông, tiêu dùng như một hàng hóa thông thường.

Tiền sử dụng đất là một khoản thu ngân sách Nhà nước, cụ thể là khi nhận bàn giao, thuê đất từ nhà nước thì doanh nghiệp/cá nhân đã phải trả khoản tiền sử dụng đất cho ngân sách. Do đó, nếu tiếp tục tính thuế VAT trên giá trị quyền sử dụng đất này thì có thể xảy ra tình trạng thuế phí chồng thuế phí./.

Theo VOV