Bên lề kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, sáng nay (12/6), Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải trả lời VOV.VN về một số nội dung liên quan đến việc hợp tác kinh tế với Trung Quốc, các dự án có nhà thầu Trung Quốc tham gia…

PV: Thưa Phó Thủ tướng, mới đây báo chí Trung Quốc có đăng tin Chính phủ Trung Quốc chỉ đạo DN quốc doanh của nước này không đấu thầu các dự án mới ở Việt Nam. Động thái này có đáng lo ngại không?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Nếu các nhà thầu Trung Quốc không đấu thầu nữa thì sẽ có nhà thầu khác làm. Điều này không ảnh hưởng gì cả.

PV: Nhiều người nghi ngờ có sự ưu ái nào đó nên các dự án do các nhà thầu Trung Quốc thực hiện ở Việt Nam khá nhiều?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Những dự án họ làm là EPC, là những dự án họ trúng thầu trong những lô mình vay vốn ODA của WB hay ADB. Theo qui định thì phải đấu thầu quốc tế rộng rãi. Khi đã đấu thầu quốc tế rộng rãi thì ai thắng thì người ấy làm. Trung Quốc cũng là một thành viên của các tổ chức tài chính này nên họ có quyền đấu thầu như bất kỳ quốc gia nào khác và họ có thể thắng thầu. Và các quốc gia khác cũng có thể thắng thầu. Khi thắng thầu, nhà thầu thực hiện hợp đồng ấy phải làm đúng theo luật, theo qui định, nếu không làm đúng thì bị phạt theo hợp đồng. Người chịu trách nhiệm việc ấy là chủ đầu tư. Khi người ta chọn thầu rồi thì chủ đầu tư phải giám sát để đảm bảo tiến độ theo đúng hợp đồng.

Thứ hai, đối với những hợp đồng EPC mà do các DN vay vốn tín dụng ưu đãi của Trung Quốc thì theo điều kiện vay vốn thì phải sử dụng EPC của Trung Quốc. Việt Nam có thể lựa chọn không làm EPC Trung Quốc thì không vay vốn từ đây nữa. Nếu vay thì phải theo luật của người ta. Cũng như mình, có vốn vay cho các nước khác thì người ta cũng phải theo qui định của mình. Ví dụ ODA do Việt Nam cấp thì phải do nhà thầu Việt Nam thực hiện. Đấy là hình thức rất bình thường.

Khi họ thực hiện thì phải làm đúng theo luật. Chủ đầu tư là các DN (ví dụ như các dự án xi măng, giao thông, điện lực.. là những dự án vay vốn nhiều thì phải thực hiện giám sát để đảm bảo theo đúng chất lượng. Vì cuối cùng chủ đầu tư là người chịu chất lượng và tiến độ dự án, hiệu quả đồng vốn bỏ ra.

PV: Sau khi có những diễn biến trên Biển Đông, nhiều người lo ngại về tiến độ các dự án do nhà thầu Trung Quốc đảm nhiệm, thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Về nguyên tắc, hợp đồng mới phía Trung Quốc nói là không tham gia nữa thì không sao, chúng ta tìm đối tác khác, nguồn tín dụng khác. Còn các hợp đồng nhà thầu Trung Quốc đang thực hiện với mình thì về nguyên tắc hợp đồng người ta phải thực hiện theo đúng Luật. Nếu không thực hiện đúng thì đã vi phạm hợp đồng. Vi phạm thì xử lý theo điều khoản thương mại quốc tế (INCOTERM). Chúng ta cứ theo đúng qui định để xử lý. Cho đến nay, chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy nhà thầu không thực hiện các hợp đồng ấy. Một số dự án lao động Trung Quốc bỏ về họ đã quay lại, việc đó chúng ta đã xử lý bình tĩnh trên cơ sở lợi ích hai bên và luật pháp.

Hai nước đều là thành viên WTO nên mình cứ theo Luật mà xử, không có gì phải lo lắng cả.

PV: Nhưng chúng ta là chủ đầu tư. Nếu các dự án này ngưng trệ thì quyền lợi của chúng ta sẽ bị ảnh hưởng, thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Khi đã là hợp đồng thì “win – win” – cả hai bên quyền lợi như nhau nếu bên này thua thì bên kia cũng thua, không có bên thắng bên thua. Nếu họ không thực hiện hợp đồng thì bị phạt hợp đồng, ảnh hưởng đến uy tín.

Thứ hai là nguồn vốn họ cho chúng ta vay, nếu họ vi phạm hợp đồng nữa thì chính họ là người chịu rủi ro chứ không phải là mình. Ở đây có quyền lợi của cả hai bên chứ không nghĩ là mình bị họ chèn ép. Ở đây là hết sức công bằng theo Luật.

PV: Tuy nhiên, vẫn có nhiều người lo lắng về chuyện các dự do Trung Quốc thực hiện có nhiều rủi ro. Chính phủ đã có phương án gì cho các dự án này chưa, thưa ông?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Chính phủ có phương án và DN cũng có phương án. Trong bất kỳ cuộc làm ăn nào cũng có rủi ro, nguyên tắc các DN phải có giải pháp để xử lý các rủi ro đấy. Rủi ro có thể xảy ra nhưng không phải vì thế mà ngồi im, không làm gì.

Trường hợp phía Trung Quốc đang chuyển giao mà không chuyển giao nữa thì vi phạm hợp đồng. Vi phạm hợp đồng thì xử lý theo nguyên tắc hợp đồng. Còn lại về cung cấp điện thì mình phải bảo đảm các nguồn khác để bảo đảm nguồn điện của mình. Đấy là các phương án đảm bảo rủi ro. Cho nên trong các phương án về điện bao giờ cũng có phương án đề phòng rủi ro. Vì dù không có chuyện gì thì ngày mai có thể sự cố, hạn hán…  thì phải có phương án dự phòng.

PV: Mới đây, trạm biến áp Hiệp Hòa, công nghệ do phía Trung Quốc cung cấp, lại xảy ra sự cố. Chúng ta sẽ xử lý vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Đối với trạm Hiệp Hòa là hợp đồng giữa EVN với nhà thầu Trung Quốc. Đây là một trong những dự án vay vốn của ADB. ADB tham gia đấu thầu, trúng thầu thì phải lựa chọn người ta. Còn bây giờ dự án bị sự cố thì phải xác định nguyên nhân. Bây giờ chưa xác định được nguyên nhân thì chưa nói được gì cả. Khi xác định nguyên nhân thì sẽ xác định trách nhiệm. Thực ra, nhà chế tạo người ta đã sang xem và đã cùng với EVN xác định nguyên nhân, trách nhiệm như thế nào để phân xử với nhau.

Thực tế đây không phải là lần đầu. Một số nhà chế tạo khác cũng đã bị như thế chứ không phải chỉ mỗi ông này bị lần đầu tiên. Khi bị thì người ta xử lý theo qui trình hết sức thông thường. Lỗi của nhà chế tạo thì nhà chế tạo phải đền. Theo báo cáo của EVN thì có vẻ như đây là lỗi của nhà chế tạo, do phóng điện cuộn dây. Chỗ này hai bên phải cùng nhau xác định nguyên nhân đã.

PV: Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!/.