Điện Biên TV - Đảm bảo người dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ em được tiếp cận với các dịch vụ, can thiệp loại trừ lây truyền HIV, giang mai và viêm gan B từ mẹ sang con một cách liên tục và có chất lượng. Tiến tới loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh Điện Biên vào năm 2030.

Theo các chuyên gia y tế, 3 bệnh lây truyền từ mẹ sang con gồm nhiễm HIV, viêm gan B và giang mai hoàn toàn có thể phòng tránh được thông qua các can thiệp sẵn có và đơn giản, như xét nghiệm sàng lọc, quản lý điều trị phụ nữ có thai và tiêm chủng cho trẻ ngay sau sinh.

Hằng năm tỉnh Điện Biên có khoảng 15 nghìn phụ nữ mang thai và ước tính tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm phụ nữ mang thai là 0,21%, mỗi năm toàn tỉnh có khoảng 31 phụ nữ mang thai bị nhiễm HIV. Nếu không có can thiệp thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con khoảng 30 - 40%

Ước tính mỗi năm tỉnh Điện Biên có khoảng 9 - 12 trẻ em sinh ra nhiễm HIV từ các bà mẹ nhiễm HIV nếu không được can thiệp, tuy nhiên nếu Chương trình dự phòng HIV lây từ mẹ sang con được triển khai hiệu quả thì tỷ lệ này giảm xuống dưới 2%, theo đó chỉ có 1 trẻ em hoặc không có trẻ nào sinh ra bị nhiễm HIV từ mẹ trên địa bàn toàn tỉnh.

Phụ nữ mang thai phải được xét nghiệm sàng lọc khi có thai càng sớm càng tốt để được tiếp cận điều trị sớm, giảm thiểu lây truyền cho con

Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã triển khai tại 10/10 huyện, thị xã, thành phố, hằng năm xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai trên 20.000 mẫu, các trường họp phát hiện HIV dương tính được kết nối với chương trình chăm sóc điều trị, tuy nhiên tỉnh Điện Biên vẫn còn một số thách thức trong công tác dự phòng HIV từ mẹ sang con như: Tỷ lệ phụ nữ đẻ được xét nghiệm sàng lọc HIV trước và trong thời gian mang thai là 42%, Tỷ lệ phụ nữ đẻ được xét nghiệm sàng lọc HIV trong khi chuyên dạ 40%; Tỷ lệ trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được làm xét nghiệm PCR lần 1 trong vòng 18 tháng tuổi vẫn còn thấp, chỉ đạt 37% (năm 2018) giảm hơn so với năm 2017 (44 %)

Phụ nữ mang thai nhiễm HIV là người nghèo, người dân tộc vùng sâu, vùng xa nên họ gặp khó khăn trong việc tiếp cận điều trị; Lực lượng cán bộ y tế tham gia dự phòng lây truyền mẹ con còn thiếu, chưa được đào tạo tập huấn chuyên sâu nên kiến thức và kỹ năng của cán bộ y tế trong hệ thống CSSKSS về DPLTMC còn hạn chế, đặc biệt là cán bộ tại tuyên huyện, xã ...

Theo Báo cáo của Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), tại Việt Nam năm 2018 có 10 triệu trường hợp nhiễm viêm gan B, Viêm gan B với tỷ lệ người nhiễm rất cao trong cộng đồng là 10-15%. 

Tại tỉnh Điện Biên có 15 nghìn phụ nữ mang thai theo ước tính thì toàn tỉnh có trên 1.500 phụ nữ mang thai nhiễm viêm gan B nếu không được can thiệp dự phòng sẽ có trên 1.300 trẻ nhiễm viêm gan B hằng năm. Chương trình dự phòng đang triển khai tiêm phòng viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ và tiêm phòng viêm gan B cho trẻ dưới 1 tuổi. Tỷ lệ tiêm cho trẻ khi phụ nữ đến đẻ tại cơ sở y tế chiếm khoảng 92 - 95%, tuy nhiên số trẻ đẻ ra sống được tiêm đạt tại cộng đồng đạt rất thấp 51,2%, đa số phụ nữ sinh đẻ tại nhà không được tiêp cận dịch vụ này.
 
Bên cạnh đó, hiện nay tỷ lệ mắc giang mai bẩm sinh ở trẻ sơ sinh bắt đầu có dấu hiệu gia tăng và nhiều thách thức do hiện nay tỉnh Điện Biên chưa có can thiệp về lây truyền bệnh giang mai từ mẹ sang con, theo báo cáo của Phòng khám đa khoa của Trung tâm Kiêm soát bệnh tật từ năm 2013 -2018 thì số ca đến xét nghiệm đạt tỷ lệ thấp, riêng trong năm 2018 không có trường hợp phụ nữ có thai nào đến xét nghiệm giang mai tại Phòng khám đa khoa của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật.

Do vậy công tác dự phòng lây truyên giang mai từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh Điện Biên còn gặp các thách thức, do đa số người dân chưa hiểu biết về tác hại của bệnh giang mai và cách thức lây truyền, mà can thiệp quan trọng nhất trong phòng bệnh là phụ nữ mang thai phải được xét nghiệm sàng lọc khi có thai càng sớm càng tốt để được tiếp cận điều trị sớm, giảm thiểu lây truyền cho con.

Xét nghiệm sàng lọc giang mai chưa trở thành thường quy trong khám thai và cũng chưa có hướng dẫn chuyên môn cụ thể cho các cơ sở sản khoa, chưa có hướng dẫn cụ thể về phát hiện, chuyển tuyến hoặc phối họp điều trị cho các cơ sở sản khoa...

Như vậy, việc lập kế hoạch tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh Điện Biên giai đoạn 2019-2030 là cần thiết, nhằm cung cấp dịch vụ, hỗ trợ người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ dự phòng lây truyền 3 bệnh trên, giúp trẻ phòng tránh được các bệnh lây truyền từ mẹ sang con để phát triển khỏe mạnh. Tiến tới loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh Điện Biên vào năm 2030.

Theo đó, mục tiêu cụ thể là rà soát, tham mưu bổ sung, xây dựng mới và triển khai thực hiện các chính sách, pháp luật, hướng dẫn, quy trình chuyên môn, cơ chế phối hợp giữa các đơn vị tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai.

Tập trung vào các nội dung liên quan đến dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, đưa vào sửa đổi Luật phòng chống HIV/AIDS để đảm bảo tính khả thi trong tiếp cận test sàng lọc, chẩn đoán và thuốc dự phòng, điều trị HIV/AIDS; xây dựng, bổ sung các chính sách, quy định hỗ trợ triển khai loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con, được đưa vào các hoạt động, dự án liên quan đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em và triển khai thực hiện tại các địa phương.

Đảm bảo cho người dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai, bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em được tiếp cận với các dịch vụ, can thiệp loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con một cách liên tục và có chất lượng

Cùng với đó, tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các đối tượng can thiệp về dự phòng lây truyền HIV, giang mai và viêm gan B từ mẹ sang con. Tuyên truyền cho các đối tượng về nguy cơ, các nguyên tắc dự phòng lây truyền HIV, giang mai và viêm gan B từ mẹ sang con, lợi ích của dự phòng và tuân thủ điều trị, xây dựng mạng lưới triển khai, theo dõi, đánh giá can thiệp loại trừ HIV, giang mai, viêm gan B từ mẹ sang con.

Các hoạt động truyền thông về nguyên tắc dự phòng lây truyền 3 bệnh từ mẹ sang con, lợi ích của dự phòng và tuân thủ điều trị được triển khai, có sự tham gia của các đối tượng can thiệp bao gồm cả các nhóm bị ảnh hưởng. Thêm vào đó, xây dựng mạng lưới triển khai và cơ chế theo dõi, đánh giá hiệu quả can thiệp. Cụ thể là, mạng lưới triển khai và cơ chế theo dõi, đánh giá các can thiệp loại trừ 3 bệnh từ mẹ sang con được xây dựng và thực hiện. Đồng thời, thông tin về 3 bệnh này trở thành nội dung báo cáo thường quy và được lồng ghép vào trong hệ thống thông tin y tế sẵn có.

Tạo môi trường thuận lợi, phát huy tối đa vai trò và sự tham gia của cộng đồng trong dự phòng, kiểm soát lây truyền HIV, giang mai và viêm gan B từ mẹ sang con. Giáo dục, bảo đảm quyền bình đẳng của người nhiễm HIV, giang mai, viêm gan B cũng như từng cá nhân sống trong cộng đồng.

Khuyến khích các thành viên trong gia đình áp dụng các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV, giang mai, viêm gan B và trở thành những tuyên truyền viên trong việc dự phòng và loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai. Tiến tới loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh Điện Biên vào năm 2030.
 
 

Hương Trà/DIENBIENTV.VN