Điện Biên TV - Mỗi độ tháng ba trên đất Điện Biên, hoa ban đã nở rực rỡ khắp núi rừng, các cung đường, bản làng; mang đến sắc thái rộn ràng, tươi tắn mời gọi du khách đến với Điện Biên để dự Lễ hội Hoa ban. Hoa ban không chỉ mang đến vẻ đẹp thuần khiết, hoang sơ cho núi rừng, mà còn là nguyên liệu chính, là linh hồn trong một số món ăn của người dân tộc Thái, khiến những ai được thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi.

Chị Lò Kim Xuyến, sinh sống tại bản văn hóa Phiêng Lơi, xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ, đã có kinh nghiệm 15 năm làm những món ăn dân tộc Thái từ hoa ban. Để có những bông hoa ban tươi, ngon trong các món ăn, hàng ngày, chị Xuyến phải thức dậy từ khi mặt trời còn chưa ló rạng, lên rừng hái những bông hoa còn đọng hạt sương. Mỗi bông hoa đều được lựa chọn kỹ càng, đem về rửa sạch, chế biến từ 3 – 5 món ăn chính và vài món ăn phụ trong mâm cơm của người dân tộc Thái.

Chị Lò Kim Xuyến, bản Phiêng Lơi, xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ làm món nộm hoa ban cho bạn bè thưởng thức

“Có nhiều món ngon làm từ hoa ban, như: Nộm hoa ban, hoa ban xào thịt trâu, hoa ban nấu xôi, canh hoa ban, hoa ban nướng với thịt lợn, hoa ban nướng với cá... Nhưng ngon nhất vẫn là món nộm hoa ban; món ăn này đòi hỏi cách làm khá công phu. Hoa ban có thể làm nộm với măng đắng, rau “Bò khai”, rau muống hoặc các loại rau cải, nhưng với bất kỳ loại rau nào cũng không làm mất đi mùi thơm đặc trưng của hoa ban” – chị Xuyến chia sẻ.

Để làm món nộm hoa Ban với măng đắng cho chúng tôi thưởng thức, chị Xuyến đã chuẩn bị các gia vị chính là muối, lá tỏi tươi, rềng, tỏi khô và ớt. Ngoài măng đắng được luộc kỹ thì công đoạn quan trọng nhất chính là luộc hoa ban. Theo chị Xuyến, hoa ban chỉ cần luộc qua nước sôi để bớt vị chát từ nhựa hoa, nhưng người luộc cần khéo léo, luộc sao cho vừa phải, bởi nếu luộc quá nhừ thì hoa ban sẽ mất vị thơm ngọt.Và chỉ sau vài phút trộn các gia vị đã được chuẩn bị sẵn cùng măng đắng và hoa ban luộc, chúng tôi đã được nếm thử món nộm với mùi thơm, vị ngọt đặc trưng của hoa ban hòa quện với vị đắng của măng, tạo ra món ăn vừa lạ miệng vừa hấp dẫn.

Vào độ tháng 3 dương lịch hàng năm, người Thái Điện Biên thường chế biến những món ăn từ hoa ban để mời bạn bè và du khách cùng thưởng thức.

Đến một số bản văn hóa người dân tộc Thái trên địa bàn TP. Điện Biên Phủ, chúng tôi được biết, hiện nay những món ăn từ hoa ban hiện nay rất hấp dẫn thực khách mọi miền khi đến với Điện Biên. Đặc biệt, vào mỗi độ tháng ba hàng năm, khi du khách tới Điện Biên tham quan và dự Lễ hội Hoa ban, bao giờ họ cũng tìm tới những bản văn hóa, như: Phiêng Lơi, Noong Chứn, Him Lam 2, bản Mển, bản Ten... để được thưởng thức những món ăn dân tộc Thái làm từ hoa ban. 

Anh Lò Văn Phong, bản Noong Chứn, phường Nam Thanh, TP. Điện Biên Phủ cho biết: “Từ xa xưa, hoa ban vốn là hình ảnh gắn với người con gái dân tộc Thái, là đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, do đó khi kết hợp hoa ban trong các món ăn sẽ đem lại sự hấp dẫn, độc đáo cho món ăn. Cũng chính vì thế mà những năm gần đây, khách du lịch tới bản tôi đặt cơm, bao giờ họ cũng đặt những món ăn từ hoa ban để thưởng thức”.

Những ngày này, tại bản văn hóa Noong Chứn, phường Nam Thanh, TP. Điện Biên Phủ, lúc nào cũng đông vui, nhộn nhịp bởi các gia đình ở đây đều làm những món ăn từ hoa ban để tiếp đãi bạn bè và du khách tới thưởng thức. Gia đình chị Quàng Thị Dinh hôm nay sẽ làm 5 món ăn từ hoa ban do du khách đặt. Là người có kinh nghiệm trên 20 năm làm các món ăn dân tộc Thái, trong đó có món ăn từ hoa ban, chị Dinh cho biết: “Hoa ban rất hợp với các vị cay, chát, đắng trong món ăn; vì thế, bất cứ món ăn nào có hoa ban thì hương vị của món ăn bỗng trở nên hài hòa, độc đáo, lạ miệng và rất ngon”.

Ngoài món nộm thì hoa ban xào thịt trâu hay canh hoa ban cũng là món được nhiều thực khách ưa thích và thường xuyên đặt chị Dinh làm. Thưởng thức món canh hoa ban nấu xương, chúng tôi thấy có vị ngọt thanh của bột gạo và béo ngậy của xương, hòa quện với mùi thơm của hoa ban tạo nên một hương vị vô cùng đặc biệt.

Khi các món ăn từ hoa ban được bày lên mâm cỗ, mọi người cùng nâng chén rượu thơm nồng và cùng nhau thưởng thức. Ai cũng khen hương vị thanh ngọt, mùi thơm của hoa ban trong từng món ăn. Mỗi du khách khi thưởng thức món ăn từ hoa ban sẽ không thể quên được sự độc đáo, ấn tượng trong văn hóa ẩm thực của người dân tộc Thái Điện Biên. Anh Vũ Văn Kiên, du khách tới từ tỉnh Hòa Bình cho biết: “Đây là lần đầu tiên tôi được ăn thử món ăn dân tộc Thái từ hoa ban, tôi rất ấn tượng bởi loài hoa ban không chỉ là nét đẹp riêng của người dân tộc Thái Điện Biên mà còn tạo nên những món ăn lạ miệng, độc đáo đến vậy”.

Từ những bông hoa ban ngọt ngào, quyến rũ, dưới đôi bàn tay khéo léo, chế biến công phu của người phụ nữ dân tộc Thái Điện Biên đã tạo ra những món ăn đặc trưng, độc đáo của núi rừng Tây Bắc; góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng trong văn hóa ẩm thực của các dân tộc và mời gọi du khách đến với Điện Biên.

CTV - Phạm Quang - Phương Liên