Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho rằng, thủ tục và quy trình quá rườm rà khiến dự án đầu tư công luôn chậm, "có tiền không tiêu được".
 
Phát biểu tại phiên thảo luận tại tổ sáng ngày (12/11) về dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể chia sẻ khó khăn, vướng mắc khi triển khai các dự án đầu tư công trong thực tế.

Ông Thể cho biết, không phải Bộ nào cũng làm chủ đầu tư như Bộ GTVT, do đó các nhiệm vụ mà Quốc hội và Chính phủ giao đa số đều liên quan đến các dự án.

"Khi triển khai dự án, chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc liên quan tới việc triển khai. Yêu cầu của Quốc hội và Chính phủ bao giờ cũng phải làm nhanh, bảo đảm tiến độ, bảo đảm chất lượng, cố gắng hoàn thành tốt đáp ứng yêu cầu phát triển", Bộ trưởng nói.
 

Nhiều dự án đầu tư công chậm tiến độ do quy trình, thủ tục rườm rà. (Ảnh minh họa)

Quy trình lòng vòng

Hiện nay, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, nếu làm nhanh mà không đảm bảo đúng thủ tục, đúng quy định thì không được phép. "Và cũng đã có những bài học xương máu, rất nhiều dự án, nhiều công trình khi làm nhanh, bỏ qua một số giai đoạn được cho là chỉ mang tính thủ tục, không ảnh hưởng gì đến chất lượng công trình, nhưng khi thanh tra, kiểm toán, thanh tra ra thì thấy, chỉ cần làm sai ngày tháng cũng bị nêu trong báo cáo là làm không đúng quy định", “Và chúng ta cũng đã có những bài học xương máu, rất nhiều dự án, nhiều công trình khi chúng ta làm nhanh, bỏ qua một số giai đoạn mà chúng ta nghĩ rằng giai đoạn đó chỉ mang tính thủ tục, không ảnh hưởng gì đến chất lượng công trình, nhưng khi thanh tra, kiểm toán, thanh tra thì chỉ cần làm sai ngày tháng cũng bị nêu trong báo cáo là làm không đúng quy định”, người đứng đầu Bộ GTVT nêu thực tế.

Ông Thể so sánh một dự án của Nhà nước với 1 dự án của tư nhân: "Nếu dự án quá chậm thì chúng ta đang lãng phí vì chúng ta có kinh phí mà triển khai quá chậm, đồng thuế ta có rồi nhưng không phát huy được tác dụng. Trong khi tư nhân họ làm rất nhanh. So sánh để thấy vì sao các dự án của Nhà nước quá chậm, còn của tư nhân nhanh. Vì sao DNNN khi quyết các chính sách rất chậm, mất cơ hội còn tư nhân rất nhanh".

"Tư lệnh" ngành giao thông vận tải cho rằng, nếu tất cả những công trình dự án phải trình lên Quốc hội biểu quyết thì chắc chắn sẽ rất chậm. Bởi để trình lên tới Quốc hội thì các Bộ, ngành, trong đó có Bộ GTVT phải chuẩn bị nội dung, báo cáo lên Chính phủ. Trước khi báo cáo lên Chính phủ phải có sự đồng thuận của các Bộ ngành như Bộ tài chính, Bộ KH-ĐT. Khi Chính phủ đồng ý thì trình qua Uỷ ban TVQH, sau khi Uỷ ban TVQH đồng ý thì mới đưa vào chương trình nghị sự trình lên Quốc hội. Lên tới Quốc hội thì Quốc hội thảo luận 1 kỳ họp sau đó mới thông qua được danh mục dự án.

Như vậy, thời gian chuẩn bị cho một dự án để ghi 1 danh mục mà Quốc hội biểu quyết thì có thể kéo dài 6 tháng – 1 năm. Khi Quốc hội biểu quyết thống nhất danh mục thì quay lại cho Chính phủ yêu cầu Bộ ngành làm một cách kỹ lưỡng, ông Thể nêu rõ.
 
Như sân bay quốc tế Long Thành, năm 2015 Quốc hội thống nhất chủ trương xây dựng sau đó quay lại giao Bộ GTVT lập hồ sơ dự án xin chủ trương đầu tư, Bộ thẩm định, thống nhất rồi mới trình các Bộ ngành, sau đó trình lên Chính phủ, Ủy ban TVQH và Quốc hội, cuối cùng, Quốc hội mới phê duyệt dự án.

“Tôi thấy một vòng đi lên để duyệt danh mục mất 6 tháng - 1 năm, rồi một vòng ngược lại phê duyệt dự án mất cả năm nữa mới bắt đầu đấu thầu, thiết kế dự án, chọn thầu, phê duyệt… Quy trình hiện nay quá nhiều giai đoạn và cuối cùng là dự án triển khai rất chậm” - Bộ trưởng GTVT nêu quan điểm và cho rằng, nếu điều chỉnh Luật Đầu tư công mà không cải thiện được quy trình này thì việc triển khai các dự án vẫn sẽ chậm, có chăng chỉ làm rõ thêm được trách nhiệm của một số Bộ, ngành, cơ quan.

Đó là với những dự án lớn. Còn với những dự án nhỏ, Bộ trưởng GTVT cũng chia sẻ đều phải trải qua một quy trình rườm rà tương tự. Ông Thể lấy ví dụ: Dự án nhỏ ở 1 tỉnh cũng cũng phải chuẩn bị chủ trương đầu tư để thông qua ở tỉnh, xong xuôi mới trình ra ngoài này để các Bộ, ngành tập hợp báo cáo Quốc hội, sau khi Quốc hội quyết cho ghi danh mục thì mới về tỉnh lập lại hồ sơ, rồi trình ra Bộ KH-ĐT để Bộ này xem xét, thẩm định nguồn vốn.
 
"Rõ ràng là công trình lớn, công trình nhỏ gì cũng vậy. Tôi thấy quy trình hiện nay quá dài. Chúng ta tự tạo khó cho chúng ta", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nêu ý kiến.

Nếu không thay đổi quy trình, theo Bộ trưởng GTVT, chắc chắn các dự án đầu tư công sẽ chậm hơn  2-3 lần so với dự án của tư nhân. Và dù mỗi dự án qua bao nhiêu Bộ, ngành nhưng dự án ở tỉnh nào chậm tỉnh đó phải chịu trách nhiệm, ngành giao thông làm dự án chậm thì Bộ GTVT cũng phải chịu trách nhiệm toàn bộ…

Với một quy trình "lòng vòng" như hiện nay, Bộ trưởng Thể cũng cho rằng chúng ta sẽ mất nhiều thứ, trước hết là mất thời gian, và quan trọng hơn là mất tiền do đội giá, trượt giá. Đó cũng là một trong những lý do khiến tình trạng "có tiền mà không tiêu được".
 

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể (Ảnh: Quochoi.vn)

Hậu kiểm nghiêm, xử lý ngay sai phạm

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể kiến nghị xem xét rút gọn các thủ tục trong Luật Đầu tư công, với những dự án lớn thì thống nhất nên trình lên Quốc hội, quy định rõ quy mô lớn thế nào thì trình Quốc hội. Còn những dự án nhỏ thì Quốc hội nên quản lý theo mục tiêu, giao trách nhiệm cho Chính phủ quyết, rồi báo cáo lại Ủy ban TVQH. Sau đó, mỗi một kỳ họp Quốc hội, Chính phủ có trách nhiệm báo cáo tổng hợp lên Quốc hội để Quốc hội nắm được miếng bánh ngân sách đã được bố trí cho từng lĩnh vực ra sao, Quốc hội có thể dành 1 ngày để thảo luận cho ý kiến về các con số Chính phủ báo cáo.

"Chúng ta nên thiết kế lại theo hướng Quốc hội quản lý tổng thể theo đúng mục tiêu và không cụ thể các công trình dự án, để Chính phủ và các Bộ, ngành chịu trách nhiệm thực hiện", ông Thể đề xuất.

Theo Bộ trưởng GTVT, khi dự án đã được Ủy ban TVQH hoặc Quốc hội thông qua rồi thì phần thẩm định giao trách nhiệm cho cơ quan trực tiếp triển khai, ai làm sai sẽ bị xử lý ngay tức khắc, như vậy mới nhanh được.

Để đáp ứng nhu cầu xã hội, rất cần triển khai giải ngân sớm để sớm có công trình nhưng hiện nay việc bắt buộc tuân theo các quy trình thủ tục rườm rà  đang là lực cản.  Cần nghiên cứu lại thực tiễn quy định cho ngắn gọn để các dự án triển khai được nhanh hơn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể góp ý./.

Theo Trần Ngọc-Ngọc Thành/VOV