ĐBP - Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư công còn hạn hẹp, việc quản lý, sử dụng vốn tạm ứng cho các dự án được tỉnh Điện Biên đặc biệt chú trọng. Trong giai đoạn 2021 - 2025, cùng với việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân, tỉnh đã tập trung rà soát, thu hồi tạm ứng vốn đầu tư công, góp phần giảm thất thoát, lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.

Vốn đầu tư công đã góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển hạ tầng cơ sở, cải thiện đời sống người dân và tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế - xã hội của tỉnh. Song song việc chú trọng rà soát, quản lý và thu hồi vốn tạm ứng đầu tư công đã giúp tỉnh sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn, hạn chế thất thoát, lãng phí. Quá trình thực hiện nhiệm vụ tạm ứng và thu hồi tạm ứng đã được các cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước thường xuyên đôn đốc và phối hợp với chủ đầu tư để thu hồi số dư theo đúng quy định.

Dự án đền bù, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư dự án cải tạo, nâng cấp Cảng hàng không Điện Biên có số dư tạm ứng lớn. Ảnh tư liệu

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh ưu tiên xử lý dứt điểm các khoản dư ứng lớn tồn tại nhiều năm. Đối với vốn ứng trước dự toán ngân sách địa phương, số dư ứng đến hết năm 2024 là hơn 477 tỷ đồng. Các dự án có dư ứng lớn gồm: Đền bù, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư dự án cải tạo, nâng cấp Cảng hàng không Điện Biên hơn 363 tỷ đồng; dự án xây dựng thao trường khu vực hướng Tây Quân khu 2 là 47,6 tỷ đồng; dự án hạ tầng kỹ thuật khung khu trụ sở cơ quan, khu công cộng, khu thương mại dịch vụ dọc trục đường 60m là 50 tỷ đồng; các hạng mục phụ trợ cơ sở làm việc Công an các xã biên giới thuộc huyện Điện Biên cũ 8 tỷ đồng...

Để thu hồi ứng, năm 2025 tỉnh đã bố trí tổng số vốn hơn 6,2 tỷ đồng từ nguồn thu tiền sử dụng đất năm 2024 thuộc cấp tỉnh quản lý nhằm hoàn trả ứng trước dự toán ngân sách địa phương. Tính đến hết tháng 6/2025, số dư ứng trước dự toán ngân sách địa phương vẫn còn hơn 471 tỷ đồng, trong đó lớn nhất vẫn là dự án giải phóng mặt bằng Cảng hàng không Điện Biên với hơn 363 tỷ đồng, dự án xây dựng Thao trường khu vực hướng Tây Quân khu 2 hơn 41,3 tỷ đồng, dự án Hạ tầng kỹ thuật khung khu trụ sở cơ quan, khu công cộng, khu thương mại dịch vụ dọc trục đường 60m 50 tỷ đồng...

Dự án hạ tầng kỹ thuật khung khu trụ sở cơ quan, khu công cộng, khu thương mại dịch vụ dọc trục đường 60m cũng là một trong các dự án có số dư tạm ứng lớn.

Đối với ứng trước dự toán ngân sách Trung ương, số dư ứng đầu kỳ tính đến hết năm 2020 chưa thu hồi là 436 tỷ đồng của 2 dự án: Đường Quảng Lâm - Na Cô Sa 76,5 tỷ đồng và đường Mường Lay - Nậm Nhùn 360 tỷ đồng. Trong giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã bố trí kế hoạch vốn trung hạn để thu hồi toàn bộ số vốn này, đạt 100%. Đây là nỗ lực lớn trong việc xử lý dứt điểm các khoản dư ứng Trung ương kéo dài nhiều năm.

Tuy nhiên, quá trình thu hồi vẫn còn không ít khó khăn. Một số dự án sau khi tạm ứng vốn nhưng chưa có mặt bằng để thi công nên không thể nghiệm thu, hoàn ứng theo đúng tiến độ. Các dự án giải phóng mặt bằng khi có vốn tạm ứng nhưng chưa có mặt bằng, khiến chủ đầu tư không thể chi trả, dẫn đến tồn đọng. Thủ tục phê duyệt điều chỉnh, bổ sung hoặc gia hạn thời gian thực hiện nhiều khi chậm trễ, làm ảnh hưởng đến tiến độ thu hồi. Một số nhà thầu thi công gặp khó khăn, thậm chí phá sản, thay đổi địa điểm kinh doanh, khiến việc thu hồi vốn tạm ứng khó hơn.

Cuối năm 2024, công trình kè bảo vệ đất ở, đất sản xuất bản Cà Là Pá, xã Leng Su Sìn (nay là xã Sín Thầu) có số tiền phải thu hồi tạm ứng 148,254 triệu đồng (trong đó Công ty TNHH Trung Nguyên Điện Biên hơn 105,6 triệu đồng; Công ty TNHH tư vấn xây dựng Sơn Nam Điện Biên gần 23 triệu đồng và Công ty Cổ phần tư vấn thiết kế và phát triển công nghệ Sông Gianh Hà Nội hơn 24,8 triệu đồng). Dù cơ quan chức năng đã đôn đốc thu hồi, nhưng có doanh nghiệp không còn hoạt động trên địa bàn tỉnh, có doanh nghiệp giám đốc đã qua đời và công ty ngừng hoạt động nên khó thu hồi vốn.

Việc thu hồi vốn tạm ứng nhằm tối ưu hóa nguồn lực đầu tư. Trong ảnh: Công nhân đúc cấu kiện phục vụ dự án đường Động lực.

Thực tế cho thấy, số dư tạm ứng trong đầu tư xây dựng cơ bản càng lớn thì hiệu quả đầu tư công càng giảm. Vốn bị ứ đọng làm giảm khả năng điều tiết, phân bổ cho các công trình cần thiết khác, kéo theo tình trạng dàn trải, kém hiệu quả. Do đó, việc quản lý hiệu quả vốn tạm ứng và thu hồi nguồn vốn này là hết sức cần thiết, vừa để đảm bảo tính công khai, minh bạch, vừa để tối ưu hóa nguồn lực tài chính.

Khắc phục tình trạng chậm thu hồi vốn tạm ứng, các sở, ngành và các địa phương cần thực hiện tạm ứng cho các gói thầu xây lắp sau khi đã bàn giao mặt bằng công trình và có khối lượng thi công tương đương phần vốn tạm ứng. Quy định này nhằm chấm dứt tình trạng tạm ứng trước rồi để vốn “nằm chờ” vì thiếu mặt bằng. Đồng thời, rà soát, đánh giá cụ thể nguyên nhân từng khoản tạm ứng quá hạn; xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan.

Đối với các chủ đầu tư, việc tạm ứng vốn phải đảm bảo tuân thủ đúng nguyên tắc. Mức vốn, thời điểm tạm ứng, mức thu hồi và thời điểm thu hồi từng lần phải được ghi cụ thể trong hợp đồng, phù hợp với tiến độ đầu tư và khối lượng thực hiện từng năm. Với công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, mức tạm ứng cũng phải căn cứ kế hoạch, tiến độ thực hiện. Đối với những dự án mà nhà thầu thi công đã giải thể nhưng chưa thu hồi hết số dư tạm ứng, chủ đầu tư báo cáo cụ thể và có giải pháp để hoàn trả ngân sách.

Cùng với việc thu hồi tạm ứng, tỉnh chú trọng nâng cao chất lượng công trình, dự án, giải ngân vốn, tăng hiệu quả vốn đầu tư công. Trong ảnh: Nhà thầu thi công Trường Liên cấp Tiểu học, THCS xã Si Pa Phìn.

Các cơ quan tài chính, kho bạc thực hiện nghiêm các quy định về tạm ứng vốn, thu hồi vốn tạm ứng, đặc biệt số dư ứng quá hạn theo quy định. Chủ động phối hợp cơ quan liên quan về tình hình tạm ứng và thu hồi tạm ứng vốn nguồn ngân sách Nhà nước do địa phương quản lý, trong đó phân loại cụ thể số dư tạm ứng quá hạn chưa được thu hồi đến thời điểm báo cáo; xác định lý do, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thu hồi số dư tạm ứng quá hạn và đề xuất biện pháp xử lý.

Để phát huy hiệu quả hơn nữa, mới đây Chính phủ ban hành Nghị định 254/2025/NĐ-CP ngày 26/9/2025 quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công, trong đó quy định tạm ứng vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước. Khi nguồn vốn được quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng mục đích, các công trình hạ tầng mới có thể phát huy hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Quang Long