Cùng với việc giúp người dân làm lúa nước, định canh, định cư, những thầy thuốc mang quân hàm xanh còn tham gia cứu đồng bào ăn lá ngón tự tử.
 
Đồn Biên phòng 649 đóng trên địa bàn xã A Xan, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Ở nơi “cổng trời” này, những người lính biên phòng đã vượt qua bao gian lao vất vả để giữ cuộc sống bình yên cho đồng bào Cơ Tu. Cùng với việc giúp người dân làm lúa nước, định canh, định cư, những người thầy thuốc mang quân hàm xanh còn tham gia cứu những trường hợp ăn lá ngón tự tử.
 

Y sĩ Trạm xá Quân dân y kết hợp, Đồn Biên phòng 649 cứu chữa người dân.

Ngôi nhà chị A Rất Thị Nhuận nằm lọt thỏm giữa bốn bề núi cao, thuộc thôn A Rầng 2, xã Axan, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Cách đây hơn 4 tháng, vì quá giận chồng mà chị Nhuận ăn lá ngón tự tử. Chị Nhuận kể, lúc đó vì quá cực khổ, 2 đứa con nheo nhóc, chồng không chia sẻ công việc mà còn la lối om sòm. Chị vào rừng tìm đến cái chết bằng lá ngón. May mà dân làng phát hiện, đưa chị đến Trạm xá quân dân y kết hợp xã An Xan để xúc rửa dạ dày, chị Nhuận qua khỏi cơn nguy kịch. Bây giờ kể lại chuyện đã qua, chị Nhuận thấy mình thật dại dột.

“Giờ gặp được con, tôi thấy rất hạnh phúc. Sau này dù có giận gì đi nữa cũng nghĩ tới đứa con. Do tôi tự ái, giờ nghĩ lại thấy mình suy nghĩ chưa chín chắn”- chị Nhuận chia sẻ.

Có rất nhiều lý do để đồng bào dân tộc thiểu số ở tỉnh Quảng Nam tìm đến cái chết bằng lá ngón. Chẳng hạn như vợ chồng cãi nhau cũng tự tử, gia đình trục trặc cũng tự tử, thậm chí nhiều trường hợp chỉ vì hiểu nhầm cũng tìm đến cái chết. Đồng bào vùng cao quan niệm chết là hết, là có thể chấm dứt mọi ưu phiền, giải quyết được những khúc mắc. Lá ngón là thứ thuốc độc họ dễ tìm đến nhất.
 

Nạn nhân ăn lá ngón tuổi đời còn trẻ.

Già làng Clâu Blao ở xã Tr’hy, huyện Tây Giang cho biết, ngày xưa dân làng có giận đến mấy cũng không ai ăn lá ngón tự tử. Nhưng không hiểu vì sao trong khoảng 10 năm trở lại đây, nhiều người lại tìm đến cái chết bằng lá ngón. Cũng may mà có Trạm xá Quân dân y đóng ở địa bàn nên nhiều trường hợp được cứu sống  kịp thời.

Già làng Clâu Blao kể, có trường hợp người dân đi vào tận trong rừng ăn lá ngón, dân làng đi tìm phát hiện ra thì đã “thập tử nhất sinh”. Thế là mọi người thay phiên nhau cõng về làng rồi chạy đến Trạm quân dân y biên phòng gọi bác sĩ đến giải cứu. Già làng Clâu Blao trước đây cũng là y sĩ nên biết cách cấp cứu bệnh nhân trước khi đưa đến trạm. Đó là dùng ngón tay đưa vào cổ họng, bệnh nhân nôn ra phần lá ngón vừa mới ăn.

“Mấy năm trước, có trường hợp 2 đến 3 người nhà cách Trạm xá 30 đến 40 cây số nên không kịp cứu nên tử vong. Nếu y, bác sĩ biên phòng cứu kịp thời thì chắc chắn không chết, ít chết. Chục người bị thì 1 người tử vong. Họ kịp thời súc miệng, đưa nước vô ruột thì đỡ. Thường xuyên họp tuyên truyền bà con đừng có dùng cái thứ này”-  Già làng Clâu Blao nói

Theo các y, bác sĩ ở Trạm xá Quân dân y kết hợp, Đồn Biên phòng 649, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Nam, hiện nay vẫn chưa có thuốc giải đặc hiệu đối với chất độc hại trong lá ngón, biện pháp duy nhất là loại trừ chất độc ra khỏi cơ thể. Nạn nhân tự tử bằng lá ngón thường có biểu hiện nôn mửa, đau đầu, sau đó co giật và hôn mê. Những trường hợp nặng thì tim ngừng đập, suy hô hấp và dẫn đến tử vong. Nếu không được phát hiện và giải cứu kịp thời thì nạn nhân sẽ tử vong sau từ 1 -7 tiếng đồng hồ.

Trong 2 năm qua, trên địa bàn Đồn Biên phòng 649 phụ trách xảy ra 12 trường hợp tự tử bằng lá ngón. Có 11 trường hợp được cứu sống, 1 trường hợp do phát hiện muộn, nhà cách xa Trạm nên không được cứu chữa kịp thời, đã tử vong.

Trung tá, Bác sĩ Lê Đức Mạnh, Trưởng Trạm xá Quân dân y kết hợp, Đồn Biên phòng 649, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Quảng Nam cho biết, hầu hết các trường hợp tự tử bằng lá ngón đều còn trẻ, suy nghĩ chưa chín chắn. Bác sĩ Mạnh kể, năm 2016, anh tiếp nhận 1 ca tự tử bằng lá ngón. Nạn nhân là nữ mới 20 tuổi, sinh con được 1 tháng; chỉ vì buồn ý chồng mà lên rừng bứt lá ngón về nấu nước uống. Sau đó bò ra bìa rừng để người thân không phát hiện ra.
 

Trạm xá quân dân y kết hợp tại xã Axan hiện chua có thuốc đặc hiệu giải độc lá ngón.

Sau hơn 3 tiếng đồng hồ tìm kiếm, gia đình phát hiện nạn nhân đã cận kề cái chết, liền đưa đến Trạm xá Quân dân y kết hợp để cấp cứu. Ngay lập tức, các y, bác sĩ Trạm tiến hành súc rửa dạ dày, dùng các biện pháp hỗ trợ tích cực, 2 tiếng đồng hồ sau, nạn nhân được cứu sống.

“Hiện nay đường sá cũng đỡ hơn trước, ở Trạm thì trang thiết bị cũng đầy đủ hơn. Chúng tôi được trang bị máy súc rửa dạ dày tự động, nhưng khó khăn là do không có điện nên chúng tôi phải dùng máy nổ. Những năm trước đây, tỷ lệ người dân dùng lá ngón tự tử tương đối cao, hầu như năm nào cũng có vài ba ca tử vong. Tuy nhiên trong 2 năm trở lại đây thì tỷ lệ này giảm đáng kể”- bác sĩ Mạnh cho biết.

Cùng với việc tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức trong đồng bào Cơ Tu về tác hại của lá ngón, các chiến sỹ biên phòng còn phối hợp với chính quyền các xã, thôn, bản đến từng hộ gia đình triển khai ký cam kết không tự tử bằng lá ngón. Một số bản của xã Tr’hy đưa ra mức xử phạt 10 triệu đồng đối với trường hợp ăn lá ngón. Đối với những trường hợp tử vong thì phạt người thân trong gia đình./.

Theo Hoài Nam/VOV