Điện Biên TV - Những năm qua, mặc dù còn rất nhiều khó khăn song công tác phòng chống bệnh lao tỉnh Điện Biên đã có nhiều chuyển biến tích cực và ngày càng đạt được những kết quả đáng khích lệ. Trong năm 2014, các hoạt động Dự án phòng chống lao tiếp tục được duy trì thường xuyên ở 130/130 xã, phường. Tổ chống lao tuyến huyện đã được củng cố, các xã đều có cán bộ phụ trách hoạt động phòng chống lao. Hoạt động hoá trị liệu ngắn ngày với quản lý điều trị có kiểm soát trực tiếp (DOTS) được triển khai trong toàn tỉnh. Công tác phòng chống lao tại vùng sâu, vùng khó khăn từng bước được tăng cường.

Điện Biên tỷ mắc lao các thể còn cao, nhất là lao phổi AFB dương tính khoảng 117ca/100.000 người dân (Trong ảnh: Cán bộ y, bác sỹ Bệnh viện Lao và bệnh Phổi khám sàng lọc bệnh lao cho người dân xã Chung Chải, huyện Mường Nhé.)

Kết quả thực hiện chỉ tiêu kế hoạch năm 2014 đều đạt từ 85 - 105%: Khám bệnh đạt 106%; phát hiện bệnh nhân lao mới 84,5%; bệnh nhân lao phổi AFB(+) đạt 105%; số lao phát hiện đạt 85% kế hoạch. 100% số bệnh nhân phát hiện mới đều được quản lý điều trị. Tỷ lệ điều trị khỏi cao, đạt trên 91%. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc lao mới được phát hiện/dân số còn thấp, chỉ đạt 0,34%. Hệ thống xét nghiệm lao bằng kỹ thuật soi đờm trực tiếp được tăng cường. Năm 2014, đã củng cố và chuyển giao kỹ thuật xét nghiệm lao cho 2 cụm kính của huyện Nậm Pồ và 3 cụm kính huyện Tủa Chùa, 01 cụm kính tại Trại giam Nà Tấu. Hệ thống máy xét nghiệm Gene Xpert tuyến tỉnh hoạt động khá hiệu quả, năm 2014 đã phát hiện được 3 ca lao kháng thuốc (trong đó 2 ca lao kháng thuốc/HIV) và tư vấn chuyển về điều trị tại Bệnh viện 74 Trung ương được 01 ca do bỏ trị. Trong năm 2014, đã khám sàng lọc lao bằng chụp x.quang phổi và xét nghiệm đờm cho 1.200 đối tượng uống Methadone và 800 phạm nhân của Trại giam Nà Tấu. Kết quả đã phát hiện 106 ca có tổn thương phổi, trong đó 15 ca nghi lao và 3 ca lao phổi AFB(+).

Cùng với những thành quả đã đạt được, song công tác phòng chống lao còn nhiều khó khăn, thách thức cần được sự tham gia của tổng thể các ban, ngành, đoàn thể nhằm huy động sức mạnh của mỗi cá nhân, cộng đồng và toàn xã hội.

Theo kết quả điều tra tỷ lệ mắc lao tại Điện Biên năm 2010 - 2011 cho thấy: Tỷ mắc lao các thể còn cao, nhất là lao phổi AFB dương tính khoảng 117ca/100.000 người dân. Với tỷ lệ này thì tại Điện Biên sẽ có khoảng 590 bệnh nhân lao phổi dương tính/năm. Đối với công tác phòng chống lao việc phát hiện nguồn lây chính (lao phổi AFB+) đang tiềm ẩn trong cộng đồng là hết sức quan trọng, vì thế mới giảm bớt tỷ lệ lây nhiễm lao, song tỷ lệ phát hiện còn thấp trung bình chỉ từ 90 - 100 ca/năm. Tỷ lệ này chỉ chiếm 10% số bệnh nhân có trong cộng đồng. Như vậy, nguồn lây chính vẫn đang tiềm ẩn ở mức độ cao và tỷ lệ lây nhiễm trong cộng đồng ngày càng lớn.

Cán bộ y tế Bệnh viện Lao và bệnh Phổi phát thuốc, giám sát bệnh nhân lao uống thuốc đúng giờ

Nhận thức của người dân về bệnh lao và cách phòng tránh còn hạn chế; xã hội vẫn còn kỳ thị với bệnh nhân lao dẫn đến người bị bệnh lao thường dấu bệnh không đi khám phát hiện; hoặc nếu bị mắc bệnh thì việc tuân thủ điều trị cũng không đầy đủ, thường bỏ trị gây bệnh lao kháng thuốc, làm cho công tác điều trị càng khó khăn hơn. Một số các ban, ngành còn xem nhẹ công tác phòng chống lao. Một số cơ sở điều trị cán bộ y tế còn thiếu và yếu. Việc đưa dịch vụ khám phát hiện đến gần dân chưa được thực hiện thường xuyên, công tác tuyên truyền chưa được nhiều, nhất là đối với đồng bào thiểu số, vùng xa.
Điện Biên là tỉnh có tỷ lệ nhiễm HIV/dân số cao, đồng nghĩa với số người nhiễm HIV bị mắc lao và lao kháng thuốc cũng ngày một tăng. Vì vậy, đây là những mối đe doạ lớn đối với cộng đồng và xã hội. Mặt khác, đa số bệnh nhân lao đều là người nghèo, có thu nhập thấp luôn thiếu tiền ăn và chi phí điều trị khi phải nằm viện. Thêm vào đó hiểu biết về bệnh lao còn hạn chế, do ít được tiếp cận các phương tiện truyền thông nên chưa có ý thức phòng chống lây lan cho cộng đồng, hoặc bỏ trị. Từ việc không tuân thủ phác đồ điều trị lao, đã làm xuất hiện các chủng vi khuẩn lao kháng thuốc và đa kháng thuốc, làm cho bệnh lao trở nên nặng nề hơn.

Một vấn đề khó khăn nữa đó là thiếu kinh phí cho hoạt động phòng chống lao và công tác này chưa được xã hội hóa cao, chưa có sự tham gia quyết liệt của các ban, ngành, đoàn thể, cộng đồng và xã hội. Người mắc bệnh lao vẫn còn chịu nhiều thiệt thòi về đời sống cả vật chất lẫn tinh thần. Bệnh lao là cạm bẫy làm cho đời sống của người bệnh đã nghèo lại càng nghèo hơn.

Bệnh lao sẽ được chữa khỏi hoàn toàn và tránh lây lan cho cộng đồng, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Nếu để mỗi bệnh nhân hiểu rõ về tác hại của bệnh và điều trị kịp thời thì công tác tuyên truyền phải đẩy mạnh hơn nữa, làm cho mỗi người dân, cộng đồng và toàn xã hội hiểu một cách đầy đủ về bệnh lao, những tác hại lớn cho cộng đồng, từ đó tích cực chung tay góp sức vào công tác phòng chống lao. Như vậy, đây không chỉ là trách nhiệm của cán bộ trực tiếp làm công tác phòng chống lao mà cần phải có sự vào cuộc và tham gia của các cấp, các ngành, cả cộng đồng và toàn xã hội./.

Đỗ Quang Hải
 Giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Điện Biên