Điện Biên TV - Bản Che Căn, xã Mường Phăng, huyện Điên Biên có gần 100 hộ với hơn 400 nhân khẩu là người Thái đen sinh sống. Do vị trí của bản nằm gần danh thắng hồ Pá Khoang và Khu di tích lịch sử Mường Phăng - nơi đặt Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, nên dân bản đã cùng chung tay phát triển du lịch cộng đồng kết hợp du lịch văn hóa, lịch sử, sinh thái và nghỉ dưỡng. Cùng với Dự án Bảo tồn bản truyền thống đang được triển khai, Người dân tộc Thái nơi đây đang gìn giữ và phát huy giá trị văn hoá dân tộc bằng những việc làm thiết thực.

Triển khai Dự án Bảo tồn bản truyền thống dân tộc Thái tại bản Che Căn, xã Mường Phăng, huyện Điện Biên đã trực tiếp góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc Thái. Đây là Dự án được đầu tư và triển khai từ năm 2010. Dự án nhằm bảo tồn kiến trúc văn hóa, bao gồm: Hỗ trợ bảo tồn tôn tạo 10 ngôi nhà truyền thống có kiến trúc cổ của người Thái; xây dựng mới một số hạng mục công trình như: Nhà truyền thống, sân lễ hội sinh hoạt cộng đồng và các hạng mục phụ trợ khác.

Những ngôi nhà truyền thống có kiến trúc cổ của người Thái được bảo tồn phục vụ cho phát triển du lịch cộng đồng

Theo quan niệm của người Thái đen vùng Tây Bắc, nhà sàn thường được dựng ở nơi cao ráo, thoáng mát với lưng tựa vào đồi núi, mặt quay ra sông suối hoặc cánh đồng. Nhà sàn có hai tầng, tầng trên thường có 3 gian, dành cho các sinh hoạt của gia đình chủ nhà và tiếp khách, còn tầng dưới dùng để các nông cụ sản xuất, gỗ, củi.v.v... Hiện nay, các nhà sàn trong bản đã được trang bị những phương tiện thiết yếu để vừa nâng cao chất lượng cuộc sống của dân bản, vừa phục vụ du khách.

Dân bản còn được đầu tư xây mới thêm một nhà sàn văn hóa theo kiến trúc truyền thống để trưng bày các nhạc cụ, giới thiệu thông tin về lịch sử, văn hóa, xã hội của bản và để tổ chức các sinh hoạt cộng đồng. Ngoài kiến trúc nhà sàn truyền thống, nét hấp dẫn du khách ở Che Căn còn được thể hiện ở các lễ hội đặc sắc, những điệu dân ca, dân vũ tinh tế; văn hóa ẩm thực phong phú và các trò chơi dân gian độc đáo.

Ông Cầm Văn Thanh, Bản Che Căn, xã Mường Phăng, huyện Điện Biên cho biết: Truyền thống văn hoá dân tộc thái trước đây với lớp trẻ bây giờ chưa giữ được, khi những người già qua đi, lớp trẻ chưa tôn tạo được. Dự án bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc Thái, bản Che Căn  giữ được những nhà truyền thống; những vật dụng trong gia đình cái nào phù hợp thì vẫn giữ lấy tôn tạo, tự làm lấy để dùng.

Dự án còn bảo tồn văn hóa vật thể và phi vật thể, bao gồm các nghề truyền thống như: Nghề dệt thổ cẩm, nghề đan lát, nghề rèn, đúc, nghề mộc; hỗ trợ bảo tồn các mẫu hoa văn cổ trên trang phục. Hỗ trợ bảo tồn phong tục liên quan đến chu kỳ đời người như: Nghi lễ đặt tên, nghi lễ cưới hỏi, nghi lễ tang ma; bảo tồn nghi lễ liên quan đến chu kỳ vật nuôi, cây trồng; bảo tồn lễ hội truyền thống, nghệ thuật biểu diễn và trò chơi dân  gian; bảo tồn văn học dân gian; bảo tồn văn hoá ẩm thực với những món ăn đặc trưng thơm ngon và hấp dẫn.

Các món ăn của người Thái mang hương vị rất riêng của vùng Tây Bắc và đã để lại trong lòng du khách nhiều ấn tượng

Các món ăn của người Thái mang hương vị rất riêng của vùng Tây Bắc và đã để lại trong lòng du khách nhiều ấn tượng, nhiều dư âm sau mỗi chuyến họ đặt chân tới miền đất xa xôi này. Bữa cơm của người Thái thường là xôi đồ, rau rừng, cá hoặc thịt. Rau đồ chín chấm với chẩm chéo hoặc làm nộm, măng ngâm chua nấu cá hoặc phơi khô; một món rau rất riêng nữa là món rau chế biến từ các loại rong rêu. Cá họ thường ăn gỏi hoặc chế biến thành mắm, sở thích của người Thái là ăn cá nướng hoặc sấy khô để trên gác bếp ăn dần. Đồng bào Thái ăn thịt thường chế biến thành món “lạp” hoặc thịt sấy khô. Đặc biệt, món thịt trâu, bò luộc chấm với nặm pịa là món rất đặc trưng và đậm đà bản sắc Thái.

Ông Lò Văn Lả, Bản Che Căn, xã Mường Phăng, huyện Điện Biên cho biết: Chúng tôi có một số món của dân tộc đang duy trì như món Lạp, Bản Sóp, Pham pho là món gói nướng từ thịt trâu. Thịt lợn thì chúng tôi làm như các ngày lễ, ngày tết có món thịt luộc, món chua chat, Mảng sót và món thịt xào với măng chua. Món cá thì chúng tôi cũng không thể thiếu được. Món ăn hàng ngày của dân tộc chúng tôi thường thì có cơm trắng, cơm và và cơm tím thì chỉ có trong các ngày lễ, hội, ngày tết, mon cơm lam thì chúng tôi cũng thường làm.

Bản Che Căn đã đầu tư phát triển du lịch cộng đồng và đã đạt được những thành công nhất định

Trong những năm gần đây, Bản Che Căn đã đầu tư phát triển du lịch cộng đồng và đã đạt được những thành công nhất định. Thông qua việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đã tạo ra nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của xã.

Đồng thời, giúp người dân thay đổi lối sống; chủ động cải tạo, nâng cấp nhà cửa, khu vệ sinh, chuồng trại chăn nuôi; chỉnh trang đường làng, ngõ xóm; giữ gìn môi trường sống xanh, sạch, đẹp; tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ; phục dựng lại một số lễ hội truyền thống nhằm giữ gìn và phát huy những giá trị văn hoá dân tộc.

Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc chính là nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Thái ở bản Che Căn không chỉ góp phần phát triển đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc mà còn góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương ngày càng phát triển./.

 

Tuấn Trung/DIENBIENTV.VN